In een tijd waarin oorlogen woeden, discriminatie toeneemt en de polarisatie steeds groter wordt, kijk ik vooral series en films om de werkelijkheid te verzachten. Maar af en toe komt er een film voorbij die je inspireert. Die geen zalvende balsem voor de ziel is, maar je wel bemoedigt. De film Luther uit 2003, met Joseph Fiennes in de hoofdrol, is zo’n film.
De Reformatie doet mij vaak denken aan de middelbare school, waar dit onderwerp mij hoofdpijn bezorgde omdat het een startsein was voor talloze kerkscheuringen die ik moest onthouden. Dat geldt absoluut niet voor deze film. Die schetst op een scherpe manier de tijdgeest waarin Luther leefde. Een tijd waarin de kerk zich vooral van een criminele kant liet zien. Belust op macht en geld. Christus was niet meer het doel van de kerk, maar aanzien.
Onder de indruk
Ik kan niet anders dan onder de indruk zijn van Luthers verhaal. Dat hij opstond tegen de gevestigde orde, zich uitsprak over de uitbuiting en de hypocrisie van de kerk. Dat hij regelmatig de dood riskeerde, met wat hij zei of deed. Dat hij de Bijbel voor iedereen toegankelijk maakte door deze te vertalen, en daarmee de kerk het alleenrecht over wat die te zeggen had ontnam. Een recht dat de kerk volledig had misbruikt om het volk angst in te boezemen.
In de film blijkt ook dat Luther een dramatische inborst had. Zijn geloofszoektocht gaat gepaard met heftige emoties, twijfels en gevechten met de duivel. Tegelijkertijd raakte de scène waarin hij een jongentje begraaft dat uit levensangst zelfmoord heeft gepleegd, me intens. Luther begraaft hem op het kerkhof en laat zijn eigen kruisketting achter op zijn lichaam. Hij geeft hem daarmee een kerkelijk afscheid.
Verschil maken
Uiteraard verdient Luther niet in alles de schoonheidsprijs. Wat hij schreef over Joden, homo’s en gehandicapten, daar lusten de honden geen brood van. Maar waar Luther ons in voorging is dat één persoon het verschil kan maken. Dat de kerk niet alleen een plek voor de rijken is, dat we op mogen komen voor hen die het minder hebben.
Komende woensdag is het Aswoensdag. De dag waarop het palmtakje dat ik vorig jaar in de lutherse kerk kreeg, wordt verbrand tot as. Met de as wordt een kruisje op mijn voorhoofd getekend. Het is de start van de Veertigdagentijd: een tijd van vasten, bekering en gebed. Een vraag die ik daarin mee ga nemen is: waar kan ik het verschil maken, en Gods genade beschikbaar maken voor een ander?
