Terug is geen optie
Op de vraag of hij een ‘happy man’ is, reageert Mark (56) met een schamper lachje. Ruim 28 jaar geleden kwam hij vanuit Ghana naar Nederland. Hij had een goede baan bij een bank, maar kreeg politieke problemen en moest zijn land snel verlaten. In Nederland vroeg hij geen asiel aan. Niet nodig, je kunt hier gewoon alles doen, werd hem verteld. Mark ontdekte dat dat niet waar was, maar het is hem niet meer gelukt om alsnog een verblijfsvergunning te krijgen. "Het is moeilijk om zonder documenten te leven", zegt hij. "Je kunt niet werken en dus ook geen geld verdienen. Iemand geeft me onderdak en vrienden helpen me met andere dingen, maar ik wil gewoon voor mezelf kunnen zorgen." Teruggaan is volgens Mark geen optie. Hij is afhankelijk van medicijnen die in Ghana niet te krijgen zijn.
Levensbehoeften
Mark is vaak in Het Wereldhuis te vinden. Daar doet hij wat administratieve klusjes. Het Wereldhuis is onderdeel van STEK: de organisatie voor het diaconale werk van de Protestantse Kerk in Den Haag. STEK heeft bijvoorbeeld buurthuizen en maatjesprojecten voor mensen met schulden of slachtoffers van mensenhandel. Het Wereldhuis is er speciaal voor ‘ongedocumenteerden’: mensen die geen papieren hebben om in Nederland te mogen wonen. “Als je geen verblijfsvergunning hebt, mag je niet werken”, vertelt Lizebeth Melse, coördinator van Het Wereldhuis. “Je hebt ook geen recht op sociale voorzieningen als WW, AOW of een bijstandsuitkering. Geld is voor ongedocumenteerden dus vaak een groot probleem en dat heeft direct invloed op de meest basale levensbehoeften: een huis, kleding en eten. Daarom bieden we hier drie keer per week een maaltijd aan.”
Koekjes bakken
Het Wereldhuis is er niet om mensen aan werk te helpen, maar soms lukt het met kleinschalige projecten wel om hen iets te laten verdienen. In de keuken van Het Wereldhuis is Daudy (32) uit Burundi druk bezig met koekjes bakken. In 2001 kwam hij als ‘alleenstaande minderjarige asielzoeker’ (AMA) naar Nederland. “De overheid heeft speciale voorzieningen voor AMA´s”, legt Daudy uit, “maar zodra je meerderjarig bent, moet je een officiële procedure starten. Ik kreeg geen verblijfsvergunning, maar wilde ook niet terug naar Burundi. Mijn ouders zijn overleden en met mijn familie heb ik geen contact. Ik zou niet weten bij wie ik terecht kan. Niet dat het leven hier makkelijk is. Ik heb een lascursus gedaan, maar mag niet werken.” Nu bakt Daudy elke maandagochtend een paar honderd koekjes die vervolgens worden verkocht aan verschillende organisaties. Trots laat hij een paar koekvormpjes en deegstempels zien waarmee hij de koekjes een eigen gezicht geeft, zoals het logo of de naam van de betreffende organisatie. De opbrengst is voor Daudy en andere koekjesbakkers.
Potje voor huisarts
Een van de belangrijkste dingen die Het Wereldhuis doet, is ongedocumenteerden informatie geven over welke rechten ze wél hebben. “Je hebt bijvoorbeeld toegang tot gezondheidszorg”, legt Lizebeth uit. De overheid heeft daar een potje voor. Ongedocumenteerden kunnen dus gewoon naar de huisarts of naar het ziekenhuis. ‘Onverzekerbare vreemdeling’ heten ze daar officieel. Tandartszorg is ingewikkelder, maar in Den Haag is er een speciaal netwerk van vriendelijke tandartsen die in noodgevallen gratis willen behandelen. Het Wereldhuis kan mensen naar hen doorverwijzen.”
Gezinshereniging
Nadia (48) uit Marokko is zo iemand bij wie de procedure van gezinshereniging is misgegaan. Terwijl ze een heerlijke lunch van bruine linzen, rijst en gehakt voor de bezoekers van Het Wereldhuis klaarmaakt, vertelt ze dat haar man al een tijdje - legaal - in Nederland woonde en werkte toen ook zij en haar zoon hier naartoe kwamen. Precies op dat moment ging haar man failliet en voldeed hij niet meer aan de regels om zijn gezin over te laten komen. Maar Nadia was er al. Sindsdien zet ze alles op alles om een verblijfsvergunning te krijgen. Lizebeth is positief gestemd: “Ik denk dat het gaat lukken.”
Help mee
In Nederland verblijven enkele tienduizenden migranten zonder verblijfsvergunning. Zij hebben nauwelijks rechten en leven vaak onder moeilijke omstandigheden. Mensen zonder papieren mogen niet werken en hebben geen recht op sociale voorzieningen. Kerk in Actie ondersteunt kerkelijke initiatieven die ongedocumenteerden helpen met informatie, advies en scholing. Maar waar ze ook terecht kunnen voor een warme maaltijd, worden geholpen met ingewikkelde post of als er een medisch probleem is.
Geef voor hulp en perspectief aan mensen zonder papieren
Lees ook:
