In een periode dat ik me onzeker en somber voelde, gaf een goede vriend me een opvallend en eenvoudig advies. “Sta elke morgen vroeg op, maak een wandeling en kijk naar de zon die opkomt.” Het klonk niet dwingend, maar was wel zo resoluut dat ik twee weken lang vroeg op stond. Die ochtendwandelingen hielpen me om me te verhouden tot het donker in mezelf. Ik besefte dat de zon opgaat, ook als ik er niet ben. Maar dat het wel uitmaakt dat ik kom kijken. De zon zegt niets. Zwijgzaam is hij wijs en waar. Dag in dag uit gaat hij op over wie slecht is en wie goed is. En al die mensen daar ergens tussenin. Zoals ik.
De elementen
De zon. Kees van der Zwaard schreef een parabel bij het Zonnelied. Hij maakte samen met Janneke Hoek een prachtig en ontroerend prentenboek. De gelijkenis vertelt over St. Franciscus, vrolijke Frans. Maar Frans is niet meer vrolijk, hij is verdrietig. Zijn ogen doen vreselijk pijn, hij kan geen licht meer verdragen. Al wekenlang ligt hij in een grauwe grot, op de koude grond. De muizen krioelen over hem heen. Zijn ziel is ziek. Zijn hart donker. Zijn hart leeg omdat er zo veel in de wereld is dat pijn doet. Frans heeft geen potje meer waar hij nog vreugde uit kan putten. Maar dan krijgt hij bezoek. Van de elementen. Hij dacht ze te kennen. Het zoekende zonlicht, de jagende wolken, het vlammende vuur, de regen die bij hem van binnen huilt. Ze stellen Frans dezelfde vraag: ‘Je denkt te weten wie wij zijn. Vanbuiten. Maar ken je ons ook vanbinnen?’
Frans ontdekt: de elementen zijn mijn zussen en broers. Zelfs de dood hoort bij mijn familie.
Doorleefd
Franciscus zocht naar wijsheid maar was geen geleerde. Wel schreef hij het eerste lied in het vroeg-Italiaans: het Zonnelied. Een loflied op de schepselen, in zijn moedertaal. Frans was wars van geleerdheid. Hij ontdekte dat het leven met God op straat te vinden is. Hij was bekeerd omdat een melaatse hem kuste. Armoede werd zijn pij. De aarde zijn klooster. En als hij de armoede helemaal vanbinnen heeft gevoeld, zingt hij het zonnelied. Niet afgeleefd maar doorleefd.
Wat een ontroerend en wijs boek! Wat verlang ik in onze verwarrende wereld, in onze hypernerveuze samenleving, naar woorden en beelden voor de ziel.
Is Vrolijke Frans een kinderboek? Als ik de taal van eenvoud hoor, zeg ik ja. Als ik de prachtige prenten zie, zeg ik ja. Als ik als volwassen lezer zoek naar het geheim van écht leven, ook dan zeg ik ja.
Vind je jezelf in een grauwe grot van eenzaamheid, van klimaatwanhoop, oorlogsangst? Ben je ergens onderweg je vrolijkheid kwijtgeraakt? Ben je moe en ziek van een leugenachtige wereld? Ken je verdriet en gemis vanbinnen? Dan wens ik je dit boek toe. Als een verkwikkende ochtendwandeling. Als balsem voor je ziel.
Kees van der Zwaard (tekst) en Janneke Hoek (illustraties), Vrolijke Frans. Een parabel bij het zonnelied. Uitgeverij Zilt.
