De aarde is vervuld
van goedertierenheid,
van goddelijk geduld
en goddelijk beleid.
Gods goedheid is te groot
voor het geluk alleen,
zij gaat in alle nood
door heel het leven heen.
Aan dit lied van Willem Barnard moest ik denken bij het lezen van het nieuwe boek van Margriet van der Kooi. Een boek over goedheid in een wereld die vol is van oorlog, geweld, klimaatzorgen, onrecht en ga zo maar door.
Margriet van der Kooi: Goedheid voor het oprapen. Oog hebben voor liefde en hoop,
Uitgeverij KokBoekencentrum
Margriet van der Kooi is predikant in de Protestantse Kerk. Ze heeft als geestelijk verzorger in verschillende ziekenhuizen gewerkt en is nu als hart- en zielzorger verbonden aan het Daan Theeuwes Centrum in Woerden. Haar eerdere boeken gaan over hoop, verdriet en pelgrims.
Moed vatten
Nu dus een boek over goedheid waarin, zo staat op de achterflap, ‘Margriet van der Kooi ons wil aanmoedigen om te kijken naar sporen van goedheid, recht en waarheid, van liefde, schoonheid en hoop. Om moed te vatten, tegen het cynisme, tegen de wanhoop in.’ En zelf schrijft Van der Kooi: ‘Ik ben er zeker van dat het goed is voor het hart en de ziel als we aandacht geven aan wat goed is, aan waar we dankbaar voor kunnen zijn, aan wat lukt, aan voortgang. Aandacht voor goeds en goedheid beschermt ons tegen wanhoop, moedeloosheid en cynisme, en brengt bloei en hoop.’ Het zijn woorden die mij in deze moeilijke tijd voor de wereld raken, we zijn allemaal wel toe aan wat goedheid en aan een hulp bij het zien van goedheid om ons heen.
Rode draad
Als een theoloog een boek over goedheid schrijft, verwacht je dat de zoektocht begint bij de kerk. Zo niet bij Van der Kooi. Zeker, de goedheid in de kerk komt aan bod, maar pas in het laatste hoofdstuk. Dat betekent niet dat Gods goedheid, liefde en trouw niet eerder aan bod komen, het is de rode draad door het hele boek heen. Dat, en de verhalen uit de praktijk die zo typerend zijn voor Margriet van der Kooi. Kleine verhalen over gewone mensen die de goedheid vinden of zelf de goedheid zijn door hun daden, hun woorden, of hun stil-zijn.
Liefde en vriendschap
Van der Kooi bespreekt verschillende plaatsen waar goedheid te vinden is. Het kleinste hoofdstukje gaat over de meest vanzelfsprekende plek; goedheid die we ontvangen in liefde en vriendschappen. Goedheid in de zorg, de plek waar Van der Kooi de meeste ervaring mee heeft, komt daarna. Goedheid die bestaat uit aandacht, uit een klein gebaar, uit goede zorg, iedereen die weleens een ziekenhuis of zorginstelling is binnengestapt, herinnert zich wel zo’n moment van goedheid.
Derde plekken
Intrigerend is ook de goedheid die te vinden is in de zogenaamde derde plek. Van der Kooi haalt de socioloog Ray Oldenburg aan, die zegt: ‘De eerste plek is het huis dat je bewoont met je huisgenoten. De tweede plek is je werk, betaald of vrijwillig, waar je collega’s ontmoet. En derde plekken zijn plekken waar je komt en waar je iets gemeenschappelijks hebt met mensen met wie je niet noodzakelijk bevriend bent – al kan dat ook - en met wie je nu en dan gezamenlijke dingen doet.’ Denk aan een stamkroeg, een dorp dat samen een supermarkt openhoudt, een voetbalvereniging, of het koffieapparaat in de supermarkt. Ook de schepping komt aan bod als vindplaats van goedheid, ‘het gemeenschappelijke huis van de schepping’ volgens Van der Kooi.
In het hoofdstukje ‘Goedheid voor het oprapen in ons land’ benoemt Van der Kooi, dwars tegen alle mopperaars in, de goede en mooie kanten van Nederland: vangnetten, vrije verkiezingen en de trias politicas. Met al deze beschrijvingen van vindplaatsen van goedheid zal zelfs de meest geharde cynicus moeten toegeven dat er zeker ook goede dingen te vinden zijn.
De kerk
‘In de kerk worden ons taal en metaforen aangereikt die we nergens anders vinden’, schrijft Van der Kooi in het laatste hoofdstuk van haar boekje. Via de kerk is het adres te vinden waar ons verlangen naartoe mag en bij wie de goedheid te vinden is. Er is ruimte voor de roep om ontferming, het kyrie, en voor het gloria, de uitroep van vreugde naar God. Het is ook de plaats waar tradities en gebruiken worden bewaard, en die kunnen nog weleens goed van pas komen op onze levensreis.
De liturgie, het samen God de lof toezingen, de mensen ons voorgegaan, heilige, halve heiligen en zondaars, we vinden ze allemaal in de kerk. Mooi om zo naar de kerk te kijken, als een schatkamer van Gods liefde en goedheid.
Nieuwe zorgeloosheid
Als laatste reikt Van der Kooi in dit boekje een mooi begrip aan; nieuwe zorgeloosheid.
Weten van goedheid is niet een zorgeloosheid van dat het je allemaal niets schelen kan wat er in de wereld gebeurt, niet een zorgeloosheid van je volledig concentreren op jezelf, maar een zorgeloosheid die voortkomt uit het besef dat we zijn opgenomen in Gods goedheid.
Margriet van der Kooi citeert veel liederen en gedichten, ik moest bij dit laatste begrip denken aan de berijmde versie van Psalm 90:
‘Gij zijt geweest, o Heer, en Gij zult wezen
de zekerheid van allen die U vrezen.
Geslachten gaan, geslachten zullen komen:
wij zijn in uw ontferming opgenomen.
Wij mogen bouwen op de vaste grond
van uw beloften en van uw verbond.’
Aanmoediging
Dit boekje van Margriet van der Kooi is een aanmoediging om anders te gaan kijken. Om niet alleen de ellende en de rottigheid te zien, en ja die is er, maar om ook, en vooral, te kijken naar goedheid, schoonheid, recht, waarheid en liefde. Het ligt allemaal voor het oprapen, kijk maar goed.
