Het is geen geheim dat ik een groot liefhebber ben van de dierenverhalen van Toon Tellegen. Ook zijn laatste bundel, De egel, dat ben ik, is weer een parel. Neem alleen al de voorkant. Die is echt prachtig, en vooral veelzeggend.
Het begint met die tekening van Annemarie van Haeringen. Alle verhalen zijn voorzien van een tekening van haar. Knap hoe zij met enkele pennenstreken egel iedere keer zo weet te typeren dat het perfect bij het verhaal past, en vaak nog iets toevoegt.
Twee kanten
Op de voorzijde staat een zelfverzekerde, zelfs licht parmantige egel. Die kant van hem komen we zeker in de verhalen tegen. Egel kan goed alleen zijn. Hij voert menig innerlijk gesprek met zichzelf of met de andere egel in zichzelf, die zich soms kan vermenigvuldigen tot vele egels meer. En egel kan ook heel goed 'nee' zeggen.
Tegelijk is egel ook een twijfelaar en heeft hij de neiging tot zelfonderschatting. Dat begint al met het eerste verhaal waarbij egel in de spiegel kijkt. Hij doet dat misprijzend (Tellegen is trouwens een meester in het gebruik van archaïsche woorden, die hij graag gebruikt en het liefst van allerlei kanten bekijkt en beklopt naar (nieuwe) betekenis). Hij ziet ook een nieuwe rimpel op z'n voorhoofd. Zeven heeft hij er nu. Maar ondanks dat misprijzen en die rimpels op z'n voorhoofd stapt hij toch naar buiten om de zon te gaan eten, zoals hij dat noemt.
Ook over ons
Egel slaat zelfs halverwege aan het dichten:
Als ik een ander was,
dan wilde ik maar één ding: de egel zijn,
dan had ik stekels,
net als hij,
dan woonde ik onder een struik
en kon ik schuifelen en me oprollen,
thuisblijven wanneer ik thuis wilde blijven
en niemand zien wanneer ik niemand wilde zien,
net als hij -
wat zou ik dan gelukkig zijn!
maar ik bén de egel
en wil maar één ding:
dat ik een ander was
er zit maar één ding op
en dat is
met grote letters op mijn muur schrijven:
HET IS NOOIT GOED.
Ja, dit boek gaat niet alleen over egel maar ook over ons.
Klein doch diepzinnig
Mooi is dat ook te zien op de voorkant van het boek. De vier letters van egel zitten namelijk omgekeerd ook in de naam Tellegen. Het is zelfs typografisch aangezet met witte letters.
Op de achterkant van het boek wordt dit nog wat verder uitgewerkt: ‘In De egel, dat ben ik staan de wederwaardigheden, de verlangens en de diepste gedachten van de egel centraal. Of zijn het die van de schrijver zelf?’ Dit lijkt mij een retorische vraag. Sterker nog: dit boek vol introspectieve, absurde, ontroerende en grappige verhalen over de egel gaat ook over mij. Het boek eindigde vorig jaar zelfs heel hoog in de jaarlijst van de redacteur Filosofie van Trouw. Ik snap dat: in al zijn speelsheid zijn deze verhalen over egel ook kleine doch diepzinnige proeven van nadenken over de wereld, de ander én vooral zichzelf.
Lees!
Nog één keer die cover van het boek. De eerste vier witte letters luiden 'lege'. Dat is Latijn voor: 'lees'. Ik lees dat als een gebiedende wijs. Met vreugde heb ik er gehoor aan gegeven.
Doe er zelf mee wat je wilt …
