(Scroll naar beneden voor de toelichting bij dit lied)
1. Zoek de wegen van de wijsheid
die de schepping dansend groet.
Blijf haar volgen, schenk haar aandacht
proef haar woorden, juist en goed.
Wijsheid baant het pad naar vrede,
doet ons voor wat liefde doet.
2. Luister naar de stem van wijsheid,
op de markt prijst zij haar waar.
Hoor het woord dat mens geworden
ware goedheid openbaart.
Als dat woord dan kiemt en uitgroeit
vinden recht en trouw elkaar.
3. Zuster wijsheid, kom en help ons,
voed wie nieuw geboren wordt.
Zielsvriendin en liefste naaste,
wek het heilig licht in ons.
Vorm ons tot jouw volk, bevrijd ons,
om de aarde en om God.
muziek: Frank van Essen (arrangement), Allard Gosens, Jan Willem van Delft en Sjoerd Visser
---
Toegelicht: Zoek de wegen van de wijsheid
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Wijsheid
Verrassend aan lied 849 uit het Liedboek (2013) is dat de woorden ‘God’ of ‘Christus’ er helemaal niet in voorkomen! Het is een vrolijk lied over de Wijsheid, die ‘zuster Wijsheid’ wordt genoemd – precies zoals in Spreuken 7:4: Zeg tegen Wijsheid: ‘Je bent mijn zuster’, noem Inzicht je vriendin. Vooral is het lied schatplichtig aan Spreuken 8, een bekende bijbeltekst waar de wijsheid zelf tot de mensen spreekt.
De tekst van Ruth Duck (oorspronkelijk Come and seek the ways of wisdom, 1998) roept ons op om de wijsheid te zoeken, die ons steeds op een creatieve manier tegemoet komt. Wijsheid heeft hier duidelijk een goddelijke dimensie: zij komt ons van buiten tegemoet, zij komt van God zelf. Deze wijsheid – als je zorgvuldig naar haar luistert – schept vrede en liefde.
Het Woord wordt mens
Als we nog even verder kijken, zien we dat zowel de Vader als de Zoon en de Heilige Geest – zoals zij in de theologische traditie heten – alledrie voorbijkomen in dit lied, maar steeds in andere (niet-mannelijke, inclusieve) woorden en beelden.
In het eerste couplet zien we de Wijsheid als Schepper. Uit haar komt immers vrede en liefde voort. In het tweede couplet is er sprake van ‘het woord dat mens geworden’ is, een duidelijke verwijzing naar Johannes 1. Het verband ligt erin dat dat Woord volgens dit evangelie al voor het begin van de schepping bij God was, wat in Spreuken 8 precies zo wordt gezegd over de wijsheid. De dichteres combineert die twee lezingen hier op een prachtige manier. In het derde couplet komt de Wijsheid als Geest naar voren: de Geest die ons dingen op een nieuwe manier doet zien (die ons ‘nieuw geboren’ doet worden).
Zo wordt er enerzijds aangesloten bij Bijbelse woorden over de wijsheid en tegelijkertijd bij vertrouwde geloofsbeelden. Door de combinatie van beide ontstaat er in dit lied een nieuwe manier van spreken, nieuwe theologische taal die niettemin aansluit bij de traditie, en een nieuwe spiritualiteit.
Dansend
De laatste strofe is niet een tekst over, maar een gebed aan zuster Wijsheid: ‘Zuster Wijsheid, kom en help ons, voed wie nieuw geboren wordt.’ Zo eindigt het lied op het thema bevrijding, namelijk de bevrijding door de Geest die ons in een nieuwe vrijheid zet. Tegelijkertijd bevrijdt de taal van het lied zelf dus eveneens. Het bevrijdt van een geloofstaal uit een dominante kerkelijke cultuur die na verloop van tijd vast kan gaan zitten.
De melodie, speciaal voor dit lied geschreven door Donna Kashbom, is een rustige, kalm dansende melodie, die niet te snel gezongen moet worden, maar dan ook eenvoudig mee te zingen is.
Bekijk ook de aflevering van 'Met hart en ziel' waarin dit lied werd gezongen, met de meditatie van ds. Rolinka Klein Kranenburg.
Foto: Marloes Kamer (KRO-NCRV)
