Fluitekruid en koolzaad kleuren de bermen wit en geel, de bloesem zit nog volop aan de bomen, en om ons heen is het een en al groen. De retraitewandeling rond Breukelen is een genot voor alle zintuigen.
Zes vrouwen hebben ingetekend voor de driedaagse wandelretraite ‘Openbloeien’ vanuit retraitecentrum De Spil in Maarssen. Meer is vanwege corona niet mogelijk – met de begeleiders erbij zijn alle slaapkamers van De Spil bezet. Iedereen heeft een eigen kamer, ook de maaltijden moeten op de eigen kamer gebruikt worden. Dat weerhoudt mensen er niet van om zich aan te melden voor de retraites. Voor de komende maanden zijn ze vrijwel allemaal volgeboekt. Als hulp om ‘te ontdekken wat echt belangrijk is in je leven’, aldus de website. Ik loop de eerste van de drie wandeldagen mee.
In stilte
We boffen. In een periode met veel regen en koude dagen straalt de zon deze dag uitbundig, en die maakt het aangenaam warm. Vóór vertrek, stipt om 10.00 uur, is er een ochtendgebed. De deelnemers, die de avond ervoor al zijn gearriveerd, pakken een meditatiekrukje en zetten dat ergens neer in de ruimte. Ik volg hun voorbeeld.
Joke Verboom, een van de twee begeleiders van deze wandelretraite, heet ons welkom. Ze leidt ons door dit ochtendgebed. De Christuskaars brandt. We worden stil. Er klinkt zachte meditatieve muziek.
Joke leest Psalm 139, de leidraad tijdens deze wandelretraite, in de vertaling van Huub Oosterhuis. ‘Gij peilt mijn hart, Gij doorgrondt mij. Gij weet mijn gaan en mijn staan. Gij kent mijn gedachten van verre, mijn reizen en trekken, mijn rusten. Mijn wegen, alle, zijn U bekend – ieder woord dat komt op mijn lippen, onuitgesproken nog, Gij hoort het al. Achter mij zijt Gij en voor mij uit.’ We zijn weer stil. Na de zegenbede gaan we op pad. Sommige deelnemers pakken een lang wit lint van de tafel, bedoeld om aan je rugzak of je kleding te hangen als je in stilte wilt lopen.
Wortelen
‘Wortelen’ is het thema van deze eerste wandeldag die ‘een rondje Breukelen’ inhoudt, een tocht van ruim 18 kilometer. De route gaat langs forten (Fort Tienhoven en Fort Nieuwersluis bijvoorbeeld, die deel uitmaakten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie), langs de buitenplaatsen Sterreschans en Over Holland, door prachtige natuurgebieden, door het dorp Breukelen en langs de Vecht. We hadden het qua weer en tijd van het jaar niet beter kunnen treffen. De meegenomen regenkleding kan in de rugzak blijven zitten en truien gaan uit. De natuur staat prachtig in bloei en vrijwel de hele route hangt er een aangename geur om ons heen.
Drie vragen gaan deze dag met ons mee:
- Betekent wortelen voor jou tot rust komen of op weg gaan?
- Wat heb jij nodig om te kunnen aarden?
- Is helemaal gekend zijn een rustgevende gedachte?
Het eerste half uur wordt in stilte gewandeld, daarna mag er gepraat worden.
‘Goed voor mijn ziel’
Ik loop een stuk op met begeleider Joke Verboom, in het dagelijks leven pastoraal werker in de Baptistengemeente Sneek. Zelf gaat ze elk jaar een paar dagen op retraite. “Ik heb het nodig om me soms even terug te trekken en tijd te nemen om een antwoord te vinden op vragen die me bezighouden, na te denken over mijn plek in het leven. Dat gaat beter als je even afstand en tijd neemt.”
De vragen die deze dag meegaan hoef je natuurlijk niet te overdenken, benadrukt ze, maar soms zijn dergelijke vragen helpend. “Voor mezelf weet ik dat het kauwen en herkauwen op een vraag helpt, je wordt er ontvankelijk van. Vaak heb ik aan het eind van de wandeling wel een antwoord. Die paar dagen retraite zijn goed voor mijn ziel.”
Deelnemer Marleen Vogelaar denkt er ook zo over. Ze werkt bij de Sociale Verzekeringsbank en was al vrijwilliger bij De Spil toen het centrum nog in Giessenburg zat. “Ik werk vier dagen in de week, ben actief in mijn kerk en voor De Spil. Een retraite helpt mij om stil te kunnen vallen en tot mezelf te komen, dat heb ik nodig in het drukke leven dat ik leid. Als je dat eenmaal hebt ontdekt, is er geen weg terug meer. Ik ga nu regelmatig.”
Persoonlijk proces
Joke en Marleen staan niet alleen in hun behoefte zich even terug te trekken. Het verlangen om stil te staan bij belangrijke levensvragen is groot in het hectische leven van vandaag. Om dit al wandelend te doen is populair, getuige het aanbod aan wandel- en bezinningstochten. Wandelen is het beste medicijn, zei de arts Hippocrates al. Wandelen vertraagt, kalmeert, ontstrest. En je bent in beweging. Bijkomend voordeel is dat je al wandelend vaak betere gesprekken hebt dan wanneer je tegenover elkaar zit. Tijdens een wandeling praat je in ieder geval gemakkelijk.
Aan het thema ‘wortelen’ kom ik deze dag zelf niet zo toe, maar de gesprekken die ik voer gaan zomaar de diepte in, overstijgen de ‘koetjes en kalfjes’. We wandelen dan ook allemaal met dezelfde intentie: je wilt er wat van opdoen, je loopt hier niet voor niets, en niet voor niets in dit gezelschap.
Janneke Bron, samen met Joke Verboom begeleider van deze retraite en in het dagelijks leven geestelijk verzorger bij Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé, benadrukt dat de retraite een gezamenlijke component heeft, maar toch vooral een persoonlijk proces is. Het is dan ook niet de bedoeling dat er plenair wordt doorgesproken over de vragen bij het thema ‘wortelen’. Maar het thema komt in de onderlinge gesprekken onderweg wel vaak naar boven, is haar ervaring.
De komende wandeldagen staan ‘ontbotten’ en ‘bloeien’ op het programma, met routes van rond de 18 kilometer. De dag erna is er nog een ochtendgebed en een korte meditatieve wandeling in park Doornburgh, de locatie van De Spil. Er is dan gelegenheid om met elkaar terug te blikken op de afgelopen dagen.
Monastiek
Retraites zijn initiatieven die verwant zijn aan – of geïnspireerd zijn op – de kloostertraditie. Een aantal van zulke initiatieven is pioniersplek van de Protestantse Kerk. Zo was De Spil zelf er jarenlang een. Monastieke pioniersplekken zijn nu onder meer ‘Spoorzoeken in Slangenburg’ (Doetinchem), Nijkleaster (Jorwerd), het Christelijk Spiritueel Centrum (Hilversum) en Choral Evensong & Pub (Utrecht). De Protestantse Kerk biedt ondersteuning aan deze groeiende monastieke beweging.
De Spil
In de ruim 25 jaar dat De Spil nu bestaat, heeft deze ‘plek tussen herberg en klooster’ al veel ervaring opgedaan met retraites. Deelnemers kunnen kiezen uit individuele retraites, themaretraites, stilteretraites en retraites op maat. De Spil bevindt zich op buitenplaats Doornburgh, aan de rand van Maarssen.
