Dat Rosita voor deze serie benaderd werd, was geen toeval. Ze schreef eerder een essay over compassie waarin ze een bezoek brengt aan Lampedusa. Daarna volgde Wie is mijn naaste? waarin ze vluchtelingen en hulpverleners bezoekt op Lampedusa, Sicilië en in Libanon. En in haar boek Rose schreef ze over de vluchtelingengeschiedenis van haar eigen familie, Joden die moesten vluchten uit nazi-Duitsland.
Grimmig
‘Viva l’ Umanità’ neemt de kijker mee naar Italië, Griekenland, Libanon en Brussel. Bijna tegelijk met de serie verschijnt het boek Droomland Italië, van Aleppo naar Turijn. Hierin beschrijft Rosita haar bezoeken aan mensen die ze eerder ontmoette, onder meer op Lampedusa, in Calabrië, Bolzano en Triëst. “Ik zag de Syrische families terug bij wie ik logeerde in een primitief vluchtelingenkamp in Libanon. Nu wonen ze in Turijn. Ze kwamen met een humanitair corridor, bekostigd door de Italiaanse protestantse kerken en door de gemeenschap Sant’Egidio.” Intussen is de situatie grimmiger geworden. “Vluchtelingen worden ontmenselijkt. Politieke leiders hebben gemerkt dat angst zaaien werkt om stemmen te trekken.”
Veerkracht
Meewerken aan de serie en onder tijdsdruk het boek schrijven was een intensief traject, vertelt Rosita. “Vooral omdat mijn moeder - mijn levensgezel en grote vriendin - eind maart 2022 is overleden. Maar ik weet dat mijn moeder me zeker zou hebben aangemoedigd om dit verhaal te vertellen.” Ondanks de zwaarte van het thema ontbreekt de hoop niet, in zowel het boek als de serie. “Ik vind het belangrijk om de kijker en lezer kennis te laten maken met deze vluchtelingen. Het zijn mensen vol levenslust en dromen, en vaak met een ongelooflijke veerkracht.”
Menswaardig
Zo spreekt Rosita met bevlogen mensen die zich privé, vanuit de kerk of de politiek inzetten voor een menswaardige behandeling van vluchtelingen. Zoals Lorena Fornasir, een psychotherapeute van een jaar of 70, en haar man Gian Andrea Franchi, een voormalig docent filosofie van in de 80, over wie ze schrijft in haar boek. “Elke avond gaan zij naar het park in Triëst om de voeten te verzorgen van vluchtelingen die hier aankomen via de levensgevaarlijke Balkanroute. Toen ik daar was, ontmoette ik een jong stel dat helemaal uit Afghanistan was komen lopen. Hij had gewerkt voor het Amerikaanse leger en moest dus vluchten. Gewoon twee aardige jonge mensen die goed Engels spraken, en daar het park kwamen binnenlopen met een baby.”
Hoopvol
In het huidige politieke klimaat vindt echter een verschuiving plaats. “Geweld tegen vluchtelingen wordt legaal en hulpverlening wordt strafbaar. Zo kreeg ook het oudere echtpaar dat de voeten verzorgt in Triëst een proces aan hun broek. Dit is wat er gebeurt als je, zoals de socioloog Zygmunt Bauman ooit zei, vluchtelingen gaat zien als ‘menselijk afval’. Als je dat eenmaal scherp voor ogen hebt, dan weet je: dit moet veranderen.” Desondanks is Rosita hoopvol: “Ik ben veel mensen tegengekomen die juist nog gedrevener worden nu de situatie verhardt. Ik denk ook dat je de moed nooit moet verliezen.”
“Als je de dood in de ogen hebt gekeken, weet je dat het belangrijkste in het leven is: er zijn voor de ander.”
Geloof
Je blijven inzetten voor een rechtvaardiger wereld heeft voor Rosita ook te maken met het geloof waarmee ze werd grootgebracht. “Mijn beide grootvaders, geweldige mensen, waren Nederlands hervormd predikant. Ze brachten het geloof in praktijk. Ook nam mijn moeder me mee naar bijeenkomsten van Sjaloom, een oecumenische beweging. Daar werd de Bijbel op de krant gelegd en andersom. Het geloof was dus niet alleen maar naar de kerk gaan.” Ook een ingrijpende jeugdervaring - Rosita kreeg op haar dertiende een hersenbloeding - was bepalend. “Als je de dood in de ogen hebt gekeken, weet je dat het belangrijkste in het leven is: er zijn voor de ander.”
Vriendschap
Rosita hoopt dat de serie en het boek een groot publiek gaan bereiken. “Er zijn veel vooroordelen, daarom is het belangrijk je werkelijk te verdiepen in dit onderwerp. Ik vind het heel bijzonder dat ik deze plekken heb kunnen bezoeken, vluchtelingen van nabij heb leren kennen. Deze directe ervaringen probeer ik zo goed mogelijk over te brengen. Diverse ontmoetingen hebben geleid tot vriendschappen. Het verrijkt mijn leven, en ik denk dat het de ander ook goed doet.”
De EO-serie Viva l’ Umanità bestaat uit vier afleveringen en wordt uitgezonden op de zondagavonden van 25 december 2022, 1, 15 en 22 januari 2023. Gelijktijdig aan de serie verschijnt het boek Droomland Italië, van Aleppo naar Turijn.
Direct doneren
