Liedtekst
Zij zit als een vogel, broedend op het water,
onder haar de chaos van de eerste dag;
zij zucht en zij zingt, moeder van de schepping,
wachtend op het woord totdat zij baren mag.
Zij zweeft boven zee, zweeft boven de bergen,
zoekend naar een plaats onder de hemelboog;
zij rust in de schoot, wachtend op het wonder
dat zich daar ontvouwt, verborgen voor ons oog.
Zij danst in het vuur, schouwspel zonder weerga,
maakt de tongen los, taal en getuigenis,
bekeert, inspireert al wie naar haar luistert;
niets brengt haar tot zwijgen, vurig als zij is.
Want zij is de Geest, een met God in wezen,
gift van de Verlosser aan zijn aardse bruid;
de sleutel is zij, toegang tot de schriften,
vogel uit de hemel, witte vredesduif.
Tekst: John L. Bell en Graham Maule – ‘She sits like a bird’
Melodie: John L. Bell
© John L. Bell en Graham Maule
Luister het lied
1. Zij zit als een vogel, broedend op het water
“Aan de westkust van Schotland ligt het eiland Iona, ik heb er in 2007 een poosje gewerkt als postbode en onderhoudsmonteur. Rond het jaar 563 stichtte monnik Columba daar een klooster dat een broedplaats werd voor cultuur, wetenschap en Keltische spiritualiteit. Vandaag de dag is de abdij op Iona de thuisbasis van de Iona-community.
‘Dit lied breekt onze individualistische houding open’
Dit lied is gecomponeerd door John Bell, predikant in de Church of Scotland en huisdichter van de Iona-community. Het lied gaat over de heilige Geest. De Geest wacht op ons, op het moment dat wij ons voor haar openstellen en met haar mee gaan doen. Het zijn dikwijls beelden van onszelf en de ander die ons in de weg zitten. Neem bijvoorbeeld de relatie tussen mens en natuur. Als wij als mens onze rol te groot maken, hoeveel Geest kan er dan nog waaien? Hoeveel ruimte voor de natuur kan er dan nog zijn?”
2. ... zoekend naar een plaats onder de hemelboog; zij rust in de schoot, wachtend op het wonder
“Ergens onder de hemelboog zit de vogel, wachtend op het wonder. Ze wil goddelijke liefde baren, waardoor we niet meer primair op eigen belang of eigen angsten gericht zijn.
Ik ben econoom en theoloog. Een definitie van theologie waar ik veel mee werk, is ‘theologie als het goede leven op basis van hoop’. Die kan helpen bij de omgang met angst en onzekerheid. Tot de economische crisis in 2008 was onzekerheid vijftig jaar lang eigenlijk geen issue. Niet in de samenleving en niet in de wetenschap. Sinds 2008 zie je steeds meer onzekerheid. In de omgang met onzekerheid kan theologie een perspectief van hoop omhooghouden.
‘De Geest brengt ons uit evenwicht, zodat we kunnen groeien’
Dat geldt ook buiten de kerk. Het Amsterdam Centre for Religion & Sustainable Development, waarvan ik directeur ben, is door de infrasector gevraagd onderzoek te doen naar het toekomstbestendig maken van onze leefomgeving. Die sector moet daarvoor anders gaan werken, met meer oog voor vertrouwen en door uit te gaan van gedeelde waarden. Bijvoorbeeld: niet alleen je eigen belang op het oog hebben, maar ook dat van de ander. Of, als je geen zekerheid hebt over wat voor je ligt: zekerheid krijgen over wie naast je staat. Wanneer je zo een infrastructurele opdracht oppakt – waar onzekerheid een grote rol speelt – dan krijg je een heel ander project.
De Schotse Iona-community ontstond in de jaren dertig van de vorige eeuw, vanuit de overtuiging dat de kerk het contact verloren had met gewone mensen en hun dagelijks leven. Ze wil midden in de wereld met haar vragen staan. Op diezelfde manier werk ik ook samen met alles en iedereen. Ik zou geen knip voor de neus waard zijn als ik op bepaalde vragen niet zou zeggen: er zíjn goede denkers en theologen die ons hierin verder kunnen helpen, laten we daar samen eens naar kijken. Theologie heeft niet de waarheid in pacht, maar kan wel belangrijke inzichten bieden. Vervolgens moet je – met elkaar – zinvol leren omgaan met onzekerheid.”
3. ... bekeert, inspireert al wie naar haar luistert
“In kerkelijke liederen staan het individu en de eigen spiritualiteit vaak centraal. In West-Europa hebben we sowieso last van een doorgeschoten individualisme. Dit lied breekt die houding open en laat de natuur meedoen.
‘We moeten zinvol leren omgaan met onzekerheid’
Het is een pinksterlied, en volgens mij draait Pinksteren erom dat er een Geest is die ongebonden is, dansend, inspirerend, dynamisch, onverwacht. Een Geest die zich niet houdt aan onze bubbels, die daar graag doorheen prikt en ons uit evenwicht brengt, zodat we kunnen groeien.
Het ‘bekeren’ in deze liedregel verwijst voor mij naar de Engelse titel ‘Enemy of Apathy’: dat we ons in de huidige complexe wereld blijven laten raken en niet onverschillig worden. Het lied roept ons juist op om dragers van hoop te worden.”
4. Want zij is de Geest, een met God in wezen
“Ik vind dit lied ook mooi omdat het een vleugje vrouwelijkheid geeft aan de drie-eenheid. De Geest wordt weergegeven in de vrouwelijke vorm, in lijn met het Hebreeuwse woord voor ‘geest’ of ‘adem’, dat ook vrouwelijk is. De Geest waait waarheen Zij wil. Ze brengt mij eerbied voor God – het besef dat waar ik ook ben, ik op heilige grond kan staan. Waar ruimte wordt geschapen voor jezelf en voor de ander, daar wordt God zichtbaar.”
Over Jan Jorrit Hasselaar
Jan Jorrit Hasselaar (47), econoom en theoloog, promoveerde op het onderzoek ‘Climate Change, Radical Uncertainty and Hope: Theology and Economics in Conversation’, waar hij in 2023 ook een boek over publiceerde.
Hasselaar is associate professor aan de Vrije Universiteit (VU) en directeur van het Amsterdam Centre for Religion & Sustainable Development van de VU. Ook is hij verbonden aan de University of the Western Cape in Kaapstad. Voor de Raad van Kerken was hij een aantal jaren voorzitter van de werkgroep Ecologische Duurzaamheid.
Hasselaar gaat voor in kerkdiensten in de breedte van de kerk. Hij woont in Amsterdam en is lid van Vrijburg, een christelijke geloofsgemeenschap met openheid naar cultuur en samenleving. Vrijburg maakt deel uit van de Protestantse Kerk Amsterdam.
