Download de bladmuziek (viool)
Download de bladmuziek (fluit)
(scroll naar beneden voor de toelichting bij dit lied)
1. Licht, ontloken aan het donker,
licht, gebroken uit de steen,
licht, waarachtig levensteken,
werp uw waarheid om ons heen!
2. Licht, geschapen, uitgesproken,
licht, dat straalt van Gods gelaat,
licht uit licht, uit God geboren,
groet ons als de dageraad!
3. Licht, aan liefde aangestoken,
licht, dat door het donker brandt,
licht, jij lieve lentebode,
zet de nacht in vuur en vlam!
4. Licht, onstuitbaar, niet te doven,
zegen ons met morgenrood!
Licht, verschenen uit den hoge,
licht, gedompeld in de dood.
5. Licht, straal hier in onze ogen,
licht, breek uit in duizendvoud,
licht, kom ons met stralen tooien,
ga ons voor van hand tot hand!
---
Toegelicht: Licht, ontloken aan het donker
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Er zij licht
Toen God op de eerste dag het licht schiep, moet dat ongeveer zo geklonken hebben als dit lied. Er wordt geroepen… en het licht ontstaat. Iedere volgende dag van de schepping is dat licht opnieuw geschapen tot op vandaag de dag. Dat horen we in de telkens herhaalde uitroep: ‘Licht!’ Eén keer is dat licht herijkt. Dat was in de Paasnacht, toen het leven herschapen werd als een bevrijd bestaan. Niet voor niks klinkt dit lied dan ook vaak in de Paasnacht, wanneer het licht van de nieuwe Paaskaars de kerkruimte opnieuw vult en alle donker wegjaagt.
Prisma
Licht is – niet alleen in het christendom – een van de belangrijkste religieuze symbolen. Het wordt geassocieerd met het goddelijke (‘Gods gelaat’), met helderheid en waarheid, en met het dagelijkse licht waaruit ieder leven ontspringt – zonder licht is er geen leven. Is licht niet net zo bijzonder als dat het alledaags is? Dat iemand ‘licht in de ogen’ ontvangt is uitdrukking van het ontstaan van leven, denk aan het evangelieverhaal over Bartimeüs die weer ziende wordt. Het maakt het leven zelf tot een wonder. Zoals een prisma het licht in vele kleuren breekt, zo zoomt dit lied in op de vele betekenissen van het licht in de Bijbelse en christelijke traditie.
Verhouding licht en donker
Het tegenovergestelde van licht is duisternis. Toch is er in dit lied iets bijzonders aan de hand met de verhouding tussen die twee. Het licht is namelijk ontloken aan het donker zelf. Licht is dus een mysterie dat diep in het verborgene ontstaat. Bovendien wordt het (couplet 4) licht gedompeld in de dood, terwijl het er niet in ten onder gaat. Dit komt voort uit een oudkerkelijk ritueel waarbij de Paaskaars in de doopvont wordt gedompeld. De betekenis ervan is: het licht blijft zelfs in die onderdompeling zichzelf: licht, en is daarna niet meer te doven.
Drie soorten licht
In de theologie is er wel geschreven over drie soorten licht: het licht van de zon, die uit zichzelf schijnt; het ‘licht’ van alles wat wij in deze wereld kunnen zien en waarnemen, dat op zijn beurt ontleend is aan het licht van de zon (als de zon er niet zou zijn en de dingen niet in de zon zouden kunnen reflecteren, zouden wij immers helemaal niets zien!); en een derde soort licht, dat helemaal uit zichzelf schijnt. Dat laatste is de openbaring van God, die zelf Licht is. Dit lied gaat overduidelijk over het laatste type licht, dat van God.
Lichthymne
Ieder couplet eindigt, na in de eerste drie regels de aanroep ‘licht’ met een korte uitleg over dat licht, in de vierde regel in een aanroep aan het licht zelf: ‘werp uw waarheid om ons heen’, ‘groet ons’, ‘zet in vuur en vlam’ en ‘zegen ons’. Mooi is dat niet God, Christus of de Geest wordt aangeroepen, maar dat God wordt aangeroepen in zijn gedaante van ‘Licht’. Natuurlijk wijst de zin ‘licht uit licht, uit God geboren’ daarbij op de klassieke belijdenistekst die betrekking heeft op Christus.
Het laatste couplet bestaat niet meer uit beschrijvingen, maar uit alleen maar aanroepen: ‘straal hier’, ‘breek uit’, ‘kom’. De laatste aanroep ‘ga ons voor van hand tot hand’ kan natuurlijk niet begrepen worden zonder de liturgische handeling van de Paasnacht waarin iedere kerkganger het licht krijgt aangereikt en het volk van God zo de wereld in lichterlaaie zet. Zo worden wijzelf lichtdragers van het goddelijke licht. Het is mooi om dat ook muzikaal uit te beelden: begin met een enkele stem en laat het koor van mensenstemmen (en instrumenten!) aanzwellen tot de hele ruimte gevuld is… met licht.
Dit lied werd gezongen in de laatste aflevering van 'Petrus in het land' (3 april, KRO-NCRV), vanuit de Minderbroederskerk in Roermond. Bekijk of lees ook de overdenking van ds. Judith van den Berg-Meelis:
