Diep van binnen hebben wij mensen behoefte aan een herder. Als we een herder herkennen in iemand die leidinggeeft – aan een land, aan een bedrijf of aan een gezin – geven wij hem of haar vertrouwen. Dan gaat dat vanzelf. Maar als iemand die macht heeft geen herder blijkt te zijn, knapt er iets vanbinnen. Ik vertrouwde je!
De weg vinden
Wat maakt iemand tot een herder? Ik denk dat de eigenschappen helder zijn: van je kudde houden, in dezelfde modder staan, niet bang zijn, de wolven op afstand houden, de weg weten. En: als er één verdwaalt, iemand uit de kudde, erachteraan gaan.
Als het over mensen gaat, is een herder een medemens tegen de eenzaamheid en de oriëntatieloosheid. Iemand die je helpt om je weg in het leven te vinden. Want leven is niet makkelijk. Het leven stelt veel vragen, kan je verwonden en betoveren, je kan belogen worden. Hoe doe je dat goed: leven?
Het mysterie van Kerst is dat God zélf een herder wil zijn. Met Kerst gaat het dak van de wereld open. Er komt licht naar binnen en Iemand roept onze naam, Iemand neemt het voor ons op, Iemand is genadig en naar ons op zoek. Hij roept als een goede herder: ‘Waar ben je? Laat mij je leren hoe je kunt leven.’
Het begin van een beweging
Kerst gaat ook over de kudde. Er is een kerstlied dat zingt dat Jezus geboren wordt ‘tussen alle mensen in, in het menselijk gezin’. Ik vind dat een heerlijke zin: over het mensengezin. Dat er Iemand is, God, die zegt dat wij mensen bij elkaar horen. Als Jezus geboren wordt, komen wetenschappers, magiërs, migranten en herders bij elkaar rond dit kind. Allerlei soorten mensen. De kerststal is klein, maar er is amper ooit een ruimere ruimte gevonden dan daar.
Dat is het begin van een beweging: Jezus Christus zal mensen bij elkaar rapen. Hij zal mensen gaan verzoenen: met God en met elkaar. Er zullen manieren komen om de haat en de vijandschap te overwinnen.
Je weet: dat gaat niet vanzelf. Haten is makkelijker dan liefhebben. Schreeuwen is eenvoudiger dan luisteren. En slaan is natuurlijker dan omarmen. Daarin zijn we kuddedieren. We reageren instinctief op anderen, we zijn bespeelbaar en bespookbaar. We kunnen het in de kop krijgen. En we kunnen anderen wegduwen uit de kudde. Een kudde valt makkelijk uit elkaar.
Anders dan deze wereld
Maar met Kerst komt goddelijk licht de wereld in, en het is om Jezus heen. Hij is anders dan deze wereld. Hij zal de Bergrede uitspreken: zalig de vredestichters, zalig de vriendschapzoekers met vijanden, zalig wie recht en barmhartigheid belichamen. Hij is zo anders, dat het niet vreemd is dat Hij sterft aan een kruis. En zelfs daar zegt Hij dat Hij bezig is te verzoenen.
Daarom kun je van dit Kind houden. Je kunt Hem, als Maria, in doeken wikkelen. Dat is een koesterend gebaar. Je ontvangt Hem, je zorgt voor Hem en je laat Hem op je inwerken. Je gaat vanuit die band met Jezus leven. Als je Christus in je opneemt, gaat een andere geest in je werken. Dan word je een verzoener, een vredestichter, een liefhebber van recht. Dan word je een ruimer mens. Dat is wat het feest van Kerst in ons kan doen. Er komt een ander Iemand in ons midden en die maakt óns anders. Dat maakt dat ik voor Hem wil knielen.
Gezegende kerstdagen!
Op woensdag 25 december kun je kijken naar een kerstspecial van Petrus in het land, met scriba ds. Kees van Ekris en mooie kerstliederen.
