Op steeds meer plekken in Nederland worden Festivals of Nine Lessons and Carols gehouden, naar het voorbeeld van een Engelse traditie die 101 jaar geleden, in 1918, in King’s College Cambridge begonnen is. Het is een viering waarin lezingen (lessons) en liederen (carols) afgewisseld worden. Traditiegetrouw klinkt als openingslied ‘Once in royal David’s city’. Dankzij de radio- en televisie-uitzendingen door de BBC en de vele plaat- en cd-opnames die op de markt kwamen, werd het Festival of Lessons and Carols ook in Nederland populair.
150 Facebookreacties
Als onderdeel van mijn postdoc-onderzoek, aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam, naar ervaringen in de Choral Evensong richtte ik me op de populariteit van deze lessons and carols. Hoe komt het dat de festivals zo geliefd zijn? Waar en hoe worden deze vieringen gehouden? Wie gaan er naar de festivals toe en waarom? Een korte oproep op Facebook leverde in een paar uur tijd meer dan honderdvijftig plaatsnamen op. Op veel plekken neemt het festival de plaats in van de vroegere volkskerstzang. Een spannende vraag in het onderzoek is: kiest men vooral Nederlandse of juist Engelse teksten in de lezingen en de carols en waarom?
Zingen en dansen als David
Misschien is het aardig om te weten dat het woord carol niet per definitie met Kerst of met Engeland samenhangt. Het is afgeleid van (notabene) het Franse woord caroler, dat zingen en dansen tegelijk betekent. Het Franse woord is weer afgeleid van het Griekse choraulès, een fluitspeler die de chorus-dans begeleidt. In de inleiding van The Oxford Book of Carols verwijzen de auteurs naar David die zingend en dansend voor de ark uitging. De bloeitijd van de carol ligt in de late middeleeuwen. Tijdens het kerstfeest vonden luisterrijke processies en banketten plaats. Waarschijnlijk werd daarbij veel gezongen, bijvoorbeeld Ther is no rose of swych vertu (There is no rose of such virtue). De allereerste carols zijn in het Latijn geschreven en dateren uit de dertiende eeuw, zoals Angelus ad virginem.
Schoonheid en heiligheid
Het Festival of Lessons and Carols heeft in Nederland niet alleen in de kerkelijke context, maar ook in het concertcircuit een plaats veroverd. Wat maakt het festival zo geliefd? Geïnterviewden vertelden me over hun liefde voor de Engelse koormuziek. Beauty (schoonheid) en holiness (heiligheid) zijn belangrijke redenen waarom Engelse kerkmuziek in Nederland zo geliefd is. De schoonheid hangt nauw samen met een ervaring van transcendentie. Ook ‘verbinding’ is een belangrijk aspect: zowel de onderlinge verbondenheid als ook de verbinding tussen hemel en aarde. Mensen willen op weg naar Kerst graag iets ervaren van het hemelse licht en de engelenzang. En dat kan in een Festival of Lessons and Carols. Gloria in excelsis Deo!
Lees ook:
