Ik merk bij mezelf dat ik graag van betekenis wil zijn in het leven, en dat ik dat vaak zoek in grote dingen. Desmond Tutu zei: doe jouw eigen kleine goede daad waar je bent. Al die kleine beetjes zullen met elkaar uiteindelijk de wereld overweldigen.
Ik zie in mijn werk dat het om die kleine beetjes gaat, en dat leert mij veel. Mensen die in hun eigen context en gemeenschap gewoon maar opstaan en doen wat ze kunnen. Ik heb gemerkt dat contextueel bijbellezen, waar ik mij nu meer op focus in mijn werk, mensen hierbij helpt.
Vandaag een verhaal van zoiets kleins, wat iets laat zien van het werk waar ik bij betrokken ben.
Het verhaal van Naboth
Misschien ken je het verhaal van Naboth wel, het staat in 1 Koningen 21. De Israëliet Naboth heeft een wijngaard, die vlak naast het zomerpaleis van de koning ligt. De koning besluit dat hij Naboth’s wijngaard wil hebben om zijn eigen grondgebied en bezit uit te breiden. Hij verzoekt Naboth hem zijn wijngaard te verkopen. Maar Naboth weigert omdat het land van zijn voorouders is geweest. Het moet in de familie blijven.
De vrouw van de koning verzint vervolgens een manier om de wijngaard alsnog in handen te krijgen: Naboth wordt op valse gronden beschuldigd van godslastering en belediging van de koning, waarop in die dagen de dood stond. Kortom: hij wordt vermoord.
Conclusie: Naboth is dood, de koning krijgt de wijngaard. Het is een nogal schokkend verhaal voor Nederlandse lezers, heb ik gemerkt. Maar voor veel mensen in Zuid-Afrika is het een verhaal dat herkenning oproept. Ze herkennen de ervaring van Naboth als slachtoffer van een corrupt en discriminerend systeem. Een systeem dat hun grond heeft afgenomen, en daarmee ook hun identiteit.
Naboth in Zuid-Afrika
Eén van de predikanten met wie ik het verhaal van Naboth samen heb gelezen als contextuele bijbelstudie, vertelde mij afgelopen maand dat dit iets in gang had gezet. Hij vertelde hoe het verhaal zijn gemeente had aangezet tot actie. De gemeente had namelijk te maken met een concrete zaak van landonteigening, zoals veel het geval is in Zuid-Afrika (zie hier mijn eerdere blog over land in Zuid-Afrika).
Het kerkgebouw van de gemeente stond op een stuk grond dat oorspronkelijk eigendom van de kerk was. Het werd echter ook al vele jaren door een andere landeigenaar gebruikt, met wie er eigenlijk altijd een goede verstandhouding was. Maar nog niet zo lang geleden werd het stuk grond om onduidelijke redenen verkocht aan iemand anders, en dat gaf veel problemen.
Deze nieuwe landeigenaar was niet blij met het kerkgebouw op ‘zijn’ grond en maakte de gemeente voortdurend het leven zuur. De predikant vertelde mij: “Hij speelde bijvoorbeeld pal naast de kerk harde muziek af tijdens de kerkdienst. Als er dan iemand van de kerkenraad ging vragen of het zachter kon, zette hij het volume nog harder."
Tegen beter weten in
Na de ervaring met de contextuele bijbelstudie over Naboth, besloot de gemeente: we gaan iets doen. Ondanks dat ze geen geld hadden en dat er geen oorspronkelijk bewijs van eigenaarschap meer was, dus eigenlijk tegen beter weten in, daagden ze de nieuwe landeigenaar voor de rechter om het eigenaarschap over de grond terug te krijgen.
Lang verhaal kort: door een van de rechters werd voorzien in alle juiste documentatie. Een onbekende sponsor betaalde alle kosten van de rechtszaak. En de kerk won de zaak.
Opstaan tegen het systeem
In het verhaal van Naboth zie je een systeem van leugens, hebzucht en corruptie. Zelfs de geestelijke leiders van die tijd houden dit systeem draaiende. Iedereen gaat er klakkeloos in mee, zo lijkt het. Naboth stond er alleen voor.
Hier en nu heeft juist dit verhaal mensen aangezet om wél op te staan en een tegenstem te laten horen. Een onbeduidende gemeente, die eigenlijk geen kans maakte, geloofde in het verschil dat een kleine daad van protest kan maken. Anderen, zoals de rechter die zorgde voor de documenten, deden wat zij in hun positie konden doen.
Dit is maar één kleine gemeente, in één kleine uithoek van dit land. Maar als er meer van deze bescheiden overwinningen zijn, zullen die uiteindelijk de systemen van corruptie, onderdrukking en ongelijkheid overweldigen.
Ik ben dankbaar dat ik in deze dingen ook een kleine rol mag spelen.
Meer blogs van Rineke lezen? Ga dan naar kerkinactie.nl.
