Gonnie Zwager heeft de smaak te pakken. Zo’n beetje elke dinsdag is ze wel te vinden in de deelwinkel in Arum. Met haar rollator schuifelt ze langs de schappen. “Ik vind boeken leuk, en spulletjes om mijn huis gezellig te maken. Mijn hulp zegt altijd: niet te veel kopen, want ik moet het allemaal afstoffen.” Zwager heeft gezondheidsproblemen. Ze is afgekeurd en heeft weinig te besteden. En alles wordt alleen maar duurder. Een uitkomst, vindt ze de deelwinkel.
“Met de winkel dienen we de lokale gemeenschap in sociaal opzicht, en we creëren er bewustwording mee”
Geregeld
De diaconie van de Protestantse Gemeente Arum-Kimswert, in Zuidwest-Friesland, is voor de deelwinkel geïnspireerd door Makkum, een paar dorpen verderop. Daar hebben ze al langer zo’n winkel. Op een regionale diakenavond hoorde Arum erover en dacht: dit willen wij ook. En toen was het ook zo geregeld. “We hadden een kamer over in ‘t Lokaal, ons verenigingsgebouw tegenover de kerk”, vertelt Klazien van der Veen, ouderling en koster van de protestantse gemeente. “De buurman van ‘t Lokaal heeft tweedehands stellingkasten op de kop weten te tikken en ze langs de muren gezet. Ik heb de kast van de zondagsschool en kindernevendienst leeggemaakt, we hebben geen kinderen meer in de kerk. Dankzij goede PR hebben we spullen verzameld en in no time hadden we 25 vrijwilligers.”
De deelwinkel is op dinsdag- en zaterdagochtend open. Op elke eerste dinsdag van de maand staat er ook een kledingbus voor de deur. Deze voormalige Duitse stadsbus is omgebouwd tot tweedehands kledingwinkel. De bus is een initiatief van een nabije rooms-katholieke parochie en heeft in heel Zuidwest-Friesland een aantal vaste standplaatsen die hij wekelijks aandoet. Samenwerken met de deelwinkel in Arum lag voor de hand. Overigens hoef je zowel in de bus als in de deelwinkel niet te betalen voor wat je ‘koopt’, je mag het gewoon meenemen. Wil je toch graag iets bijdragen, dan gaat dat geld naar ‘Fryslân foar Moldavië’: een samenwerking waarbij een groot aantal kerkelijke gemeenten in Friesland projecten van Kerk in Actie in Moldavië steunt.
Luisteren
Terwijl Gonnie Zwager kijkt of er ook in de kledingbus deze week iets van haar gading bijzit, drinkt chauffeur Wieger Terpstra achterin een kop koffie. Op ingebouwde banken met vrolijk gekleurde kussens is er ruimte voor zeker 4 mensen. Zo heeft de bus ook een sociale functie. “Voor mensen die eenzaam zijn, heeft de bus veel betekenis”, merkt Terpstra. “Ze komen graag even een praatje maken als we hun dorp aandoen. Vaak zijn het dezelfde mensen. De een is bezig met chemokuren, van de ander zit de man op de grote vaart en een derde heeft relatieproblemen. Ik hoor hier heel wat verhalen. Ik luister, zonder oordeel. Dat is genoeg.” Ook de deelwinkel heeft deze sociale functie. Er staan een tafel en stoelen en er is altijd koffie. “We zijn niet alleen kerk voor kerkmensen, maar voor iedereen. Mensen stappen gemakkelijker de drempel van de winkel over dan van de kerk”, merkt Klazien van der Veen. “Vanochtend kwam er een mevrouw langs die hier pas is komen wonen. Ze wilde graag met dorpsgenoten kennismaken.”
De deelwinkel in Arum draait nu bijna een jaar. Hij begint steeds beter te lopen, al vermoedt Van der Veen dat er bij sommige mensen nog wel wat gêne is om langs te komen. “Maar het zijn lang niet enkel mensen met een krappe beurs die we in de winkel en de bus zien. Ook mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, komen bij ons shoppen”, zegt ze. En dat is - naast armoede en eenzaamheid tegengaan - de derde functie van de deelwinkel. “Met deze winkel willen we consuminderen stimuleren. Er zijn al zoveel spullen. We willen graag dat er minder wordt gekocht en meer wordt hergebruikt. Zo zijn er minder grondstoffen nodig en is er minder afval. Veel beter voor de natuur en voor mensen! Als je bijvoorbeeld hoort hoeveel water er nodig is om een spijkerbroek te produceren … In de winkel en in de kledingbus is consuminderen geregeld onderwerp van gesprek.”
“Met de deelwinkel willen we consuminderen stimuleren. Er zijn al zoveel spullen”
Verandering
Duurzaamheid is een thema dat steeds meer gaat leven, merkt ook Tytsje Hibma, predikant van de Protestantse Gemeente Arum-Kinswert. Ze is soms wat voorzichtig om het onderwerp al te nadrukkelijk in de kerk zelf te thematiseren. “We willen hier in het landelijke Friesland niet in een debat tussen natuurbeschermers en boeren raken. Maar tussen de regels door is er aan alle kanten aandacht voor zorg voor de schepping. We hebben bijvoorbeeld een kliederkerkviering met het thema ‘schepping’ gehad, en een openluchtdienst gehouden in de tuin van een biologische boerderij.” Over de deelwinkel is Hibma heel enthousiast. “Met de winkel dienen we de lokale gemeenschap in sociaal opzicht, maar we creëren er ook bewustwording mee. Tweedehands spullen kopen is niet iets waar je je voor hoeft te schamen, het laat zien dat je betrokken bent op de wereld om je heen.” Die ‘verandering van gezindheid’, zoals ze het noemt, juicht Hibma toe en moedigt ze zo veel mogelijk aan. “Niet alleen voor jezelf leven, maar de ander iets gunnen. Bij de kloostergemeente Nijkleaster, waar ik ook aan verbonden ben, kennen we de gelofte van trouw, zuiverheid en eenvoud. Die drie waarden zijn ook van toepassing op duurzaam leven en zorg voor de schepping. Trouw zegt iets over hoe je met dingen, spullen omgaat: niet het een meteen weer omruilen voor het ander. Zuiverheid gaat over contacten: kun je de ander recht in de ogen kijken, ook diegene aan de andere kant van de wereld die lijdt onder jouw consumptiepatroon? Eenvoud is helder: alleen door eenvoudig te leven kun je recht doen aan God, de ander en de schepping. Ik geloof dat het naleven van deze waarden niet alleen goed is voor de aarde, maar ook voor je eigen ziel.”
- Gewoon beginnen!
- Zorg voor een opening die aandacht trekt, vraag bijvoorbeeld een bekend persoon om de winkel te openen en nodig de regionale pers uit.
- Naast een deelwinkel kun je vraag en aanbod van bijvoorbeeld apparaten, zoals een elektrische heggenschaar, organiseren. En/of vraag en aanbod van diensten. Bijvoorbeeld via een prikbord.
- Krijg je grote spullen aangeboden, bijvoorbeeld meubels, en heb je daar geen ruimte voor? Bied die dan via Facebook of Marktplaats aan.
Tekst: Mathilde Schouwstra | Beeld: Niek Stam
