De aarde is vervuld
van goedertierenheid
van goddelijk geduld
en goddelijk beleid.
Gods goedheid is te groot
voor het geluk alleen
zij gaat in alle nood
door heel het leven heen.
Zij daalt als vruchtbaar zaad
tot in de groeve af
omdat zij niet verlaat
wie toeven in het graf.
Omdat zij niet vergeet
wie godverlaten zijn
de wereld hemelsbreed
zal goede aarde zijn.
De sterren hemelhoog
zijn door dit zaad bereid
als dienaars tot de oogst
der goedertierenheid.
Het zaad der goedheid Gods,
het hoge woord, de Heer,
valt in de voor des doods,
valt in de aarde neer.
Al gij die God bemint
en op zijn goedheid wacht,
de oogst ruist in de wind
als psalmen in de nacht.
Tekst: Willem Barnard
Melodie: Frits Mehrtens
© Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK)
Toegelicht: De aarde is vervuld van goedertierenheid
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Lied voor de paastijd
Dit lied voor de paastijd, Lied 650 in ‘het nieuwe liedboek’, is een ‘klassieker’ uit het Liedboek voor de kerken (1973) en niet voor niks. Tekst (van Willem Barnard) en melodie (van Frits Mehrtens) zijn samengegroeid tot de prachtige eenheid van een lied dat het opkomen van wat gezaaid is en de rijkdom daarvan tot onderwerp heeft. Wat gezaaid is staat daarbij voor het geheimenis dat in de paasdagen plaatsvond: er werd in lijden gezaaid en in vreugde geoogst. De hele wereld kwam tot bloei en werd vol van godskracht. Die vreugde wordt tussen Pasen en Pinksteren volop gevierd.
Bij sommige liederen ligt de betekenis van de tekst aan de oppervlakte die direct naar voren komt bij het zingen. De poëzie van dit lied graaft dieper en vraagt om wat meer bezinning. Daarom lichten we de fraaiste zinnen van het lied eruit.
‘Te groot voor het geluk alleen’
Nadat het eerste couplet stelt dat de aarde overloopt van Gods goedheid (een zin uit Psalm 33) en geduld – vooral dat laatste is een mooi beeld omdat ‘geduld’ zich uit in de rust en kalmte van de schepping die op Gods koninkrijk wacht – stelt het tweede couplet over diezelfde goedheid van God dat zij ‘te groot is voor het geluk alleen’. Dat is even een doordenkertje. Het betekent dat God niet een feel-good-momentje is, zoals het begin van het lied zou kunnen veronderstellen. Hij is er ook als het tegenzit. Hij is er ‘door heel het leven heen’.
‘Omdat zij niet vergeet wie godverlaten zijn’
Sterker nog: God is zelfs nabij door de dood heen, zoals de paasnacht liet zien. Daar wordt subtiel op gezinspeeld met het beeld van het zaad uit Johannes 12:24: ‘Zij (=Gods goedheid) daalt in de groeve af’ om als een zaad te sterven voordat ze opnieuw ontkiemt. Zo verlaat Gods goedheid niet wie in het graf verblijven (toeven) en vergeet zij evenmin wie godverlaten zijn – een mooie paradox!
‘Het hoge woord valt in de voor des doods’
Couplet 5 en 6 maken de beeldspraak hoger en dieper, omdat daarin Gods goedheid reikt van de hemelhoge sterren tot de groeve van de aarde. Hemel en aarde worden één, als één schepping uit Gods hand.
‘De oogst ruist in de wind als psalmen in de nacht’
Het verhaal van Paulus en Silas in de gevangenis van Filippi (Handelingen 16), klinkt door in de slotregel van het lied. Als zij in de stilte van de nacht psalmen zingen, breken ineens de boeien los en de gesloten deuren open. Dat gebeurt rond middernacht, in de diepste duisternis, als niemand erop bedacht is – een echo van Pasen! Zo wordt de ‘oogst’, die door dit hele lied heen de beeldspraak is, voorgesteld. Mensen die in stilte God beminnen en geduldig op Zijn koninkrijk wachten, zullen opstanding vinden voor heel de schepping.
