Opgroeiend in een gereformeerd gezin was ik als kind gewend om driemaal daags, na elke maaltijd, God te danken. Daar dacht ik als kind niet over na: het was een vanzelfsprekend ritueel aan de eettafel.
Maar ergens in de loop van mijn tienerjaren stopte ik met bidden en danken voor en na het eten. Ik stoorde me aan het ritueel. Ik deed het vaak gedachteloos. Zó gedachteloos dat ik me tijdens mijn eerste boterham afvroeg: heb ik nou net gebeden of niet? Als puber was enig zwart-wit denken me niet vreemd: óf je doet het met volle aandacht, óf je doet het niet.
Daarnaast vroeg ik me af hoe het mogelijk was dat ik meer dan genoeg te eten had, terwijl elders in de wereld mensen stierven van de honger. Dat kon niet Gods keuze zijn. Dat zou immers een heel wrede God zijn. Maar als het niet Gods beleid was, waarom dan wel Hem danken?
Lees ook:
Dankbaarheid vergt oefening
Nu zie ik, meer dan toen, de waarde van het ritueel van bidden en danken voor en na elke maaltijd. Het is een driemaal daagse oefening in dankbaarheid. Een moment om je te verwonderen over wat je krijgt (!) en dat niet voor zoete koek te slikken. Een ritueel van stilstaan bij je eigen overvloed én bij je verantwoordelijkheid om hiervan te delen.
Gedurende mijn leven kwamen er andere dankbaarheidsrituelen in de plaats van het dankgebed aan tafel. Zo hield ik een tijdje een dankboek bij: elke avond schreef ik hierin dingen op waarvoor ik dankbaar was. Ook mediteren en luisteren naar Taizéliederen hebben me geholpen om stil te staan bij mijn eigen dankbaarheid. Laatst vertelde een vriendin mij dat ze elke avond met haar kind bespreekt wat er in de afgelopen dag fijn was (en daarnaast natuurlijk ook ruimte geeft om nare of verdrietige dingen te delen!).
Dankbaarheid vraagt om oefening. Want het leven gaat zo snel en voor ik het weet, leef ik voorbij aan veel moois en goeds. Ik vind het niet altijd bijzonder dat ik gezond ben, vrienden heb of een dak boven mijn hoofd.
Dankbaar zijn in de donkerste dagen
Maar het is niet altijd makkelijk om dankbaar te zijn, wanneer zorgen of verdriet je in beslag nemen. Als je dan ook nog dankbaar ‘moet’ zijn, voelt dat misschien als een extra opgave. Ik bedoel zeker niet te zeggen dat het moet. Wel geloof ik oprecht dat dankbaarheid ons leven kan verdiepen en verrijken. Ik denk aan een vrouw die het vaak zwaar heeft als gevolg van haar trauma’s. Het leven is voor haar geen vanzelfsprekendheid, eerder een strijd. Uitgerekend zij schrijft dagelijks drie lichtpuntjes op waarvoor ze dankbaar is. Dit dagelijkse ritueel is haar houvast. Zelfs in de donkerste dagen dwingt ze zichzelf om lichtpuntjes te zien en te benoemen.
Dankdag is een jaarlijks ritueel: een dag om samen stil te staan bij onze dankbaarheid. En het is ook bij uitstek een dag om ons af te vragen: hoe wil ik mij op alle andere dagen van het jaar oefenen in dankbaarheid? Welk ritueel past bij mij? Alleen of samen met anderen? Op welk moment van de dag of week? Misschien is het traditionele dankgebed na het eten zo gek nog niet. Misschien vind je een andere vorm om te danken. Misschien veranderen die vormen, net als bij mij, gedurende je leven.
Persoonlijk probeer ik, in welke vorm dan ook, te blijven danken. En ja, ik kan mijn dankbaarheid sinds mijn puberteit weer tot God richten, als Bron van liefde, licht en leven!
(door Irene van der Meulen, ritueelbegeleider)
