Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar is het Gedachteniszondag (ook wel: zondag Voleinding of Eeuwigheidszondag). In protestantse kerken in het hele land worden dan de overledenen herdacht. Het herdenken van onze gestorvenen vertelt over onze liefde voor wie we verloren aan de dood. Zij zijn niet meer bij ons, maar onze liefde is gebleven. Dood en liefde zijn nauw met elkaar verbonden.
Mijn vriend vroeg mij: “Wim, waar staat de bijbeltekst Sterker dan de dood is de liefde?” Ik antwoordde: “In het boek Hooglied. Maar het staat daar anders: Sterk áls de dood is de liefde. Volgens Hooglied zijn dood en liefde even sterk; het een is niet sterker dan het ander.”
Dat beleven wij niet altijd zo. Bij ons is het vaak een van de twee. In lichte dagen lukt het ons om te geloven dat de liefde sterker is dan de dood. We zien in dankbaarheid terug op het goede dat we samen beleefden. Onze dierbare leeft voort in ons hart. In donkere dagen, die zich onverwacht voordoen, kan het zomaar omkeren. Dan neemt de leegte van de dood onze goede gedachten weg. Wij missen onze gestorvene, rouw steekt de kop op en niets kan die kop indrukken. Op die momenten is de dood sterker dan de liefde.
Hooglied zingt Sterk als de dood is de liefde. Liefde en dood zijn beide sterk. Misschien wel de sterkste krachten in ons leven. En zij hebben alles met elkaar te maken. De liefde voor onze dierbaren en ons verdriet over onze gestorvenen zijn afhankelijk van elkaar.
“Liefde is niet gratis”, zegt schrijfster Conny Palmen die tweemaal een geliefde aan de dood verloor. “Ons verdriet is de prijs die we betalen voor onze liefde.” Wanneer wij over elkaar rouwen, betekent dit dat wij elkaar hebben liefgehad.
Dus zijn ook de grootte van onze liefde en van ons verdriet twee kanten van dezelfde zaak. Hoe groter de liefde, hoe hoger de prijs. Hoe mooier de goede dagen waren die we samen beleefden, hoe overvloediger onze tranen zullen zijn.
En zoals de liefde voor onze dierbare niet voorbij zal gaan, zo zal onze rouw ook blijven. De scherpe randen gaan er hopelijk vanaf, maar verdwijnen zal ons verdriet nooit. Velen die een geliefde verloren, vertellen nog jaren later dat de glans van hun leven er wat vanaf is.
Maar andersom is dus even waar: ook onze liefde gaat niet meer verloren. Zolang wij leven, leven ons dierbare gestorvenen door in ons hart. En elkaar missen, is tegelijk ook altijd dankbaar gedenken. Gedachteniszondag vieren is verdriet beleven, maar niet minder in dank herinneren.
Voor gelovigen heeft hun liefde ook te maken met Gods liefde. Zij vinden daarin bemoediging en troost. Sterk als de dood blijft ook nu Gods liefde: Heer, herinner U de namen van hen die gestorven zijn.
