Volgend jaar woon ik 20 jaar in een klein dorpje in de Zak van Zuid-Beveland. Ook de kerkgemeenschap is klein, op zondag tel ik zo’n 30 veelal grijze hoofden als het er niet minder zijn. Mijn stadse familie is weleens verbaasd dat we het hier al zo lang uithouden, en soms vind ik dat inderdaad best lastig. Dan vliegt het me aan en moet ik weg, even de stad in, of liever nog, de provincie uit.
In tijden van onrust denk ik graag aan de gelofte van de stabilitas loci, die Benedictus van Nursia voor zijn kloosterlingen bedacht. Met die gelofte verbindt de novice zich niet alleen aan de geloofsorde, maar ook aan een concrete plek. Je committeert je aan de gemeenschap waarin je leeft, je doet het met de mensen die daar zijn. Je loopt niet weg voor dat waaraan je je verbonden hebt en wat een appel op je doet.
Medebewoners
De helaas te vroeg overleden christen-milieukundige Martine Vonk deed onderzoek naar duurzaamheid en kwaliteit van leven, onder andere bij de Benedictijnen. De gelofte van de stabilitas, ontdekte ze, blijkt niet alleen goed voor de gemeenschap te zijn, maar ook voor de natuur rondom het kloostergebouw.
Benedictijnen verbinden zich namelijk niet alleen aan een kloosterorde, maar ook aan een fysieke plek. Zo gaan ze zorgvuldig om met het land, de tuin en de gebouwen, omdat ze die ook vruchtbaar en beschikbaar willen houden voor de generaties monniken die na hen komen. Een abt vertelde Martine dat de stabilitas hem hielp om te wortelen op de plek, verantwoordelijkheid te dragen voor de omgeving en van de plek te gaan houden. Hij had geleerd welke planten en dieren medebewoners waren van hun terrein.
Vlinderstruik
“Ook wij kunnen ons committeren aan de plek waar we wonen en werken”, schrijft Martine. “Dat betekent niet alleen ons eigen tuintje netjes houden, maar ook eens vuilnis prikken langs het fietspad. Of meehelpen met het snoeien van fruitbomen in het park. Een feestje organiseren om de buren wat beter te leren kennen. Ook de werkplek kan meer betekenis krijgen wanneer we ons medeverantwoordelijk voelen voor de mensen die er werken, het gebouw en de directe omgeving. Plant bomen en vlinderstruiken naast het parkeerterrein, organiseer samen met andere kantoren zonnepanelen op het dak.”
Jonge vogeltjes
Om me te verbinden met onze plek probeer ik alles wat groeit en bloeit op ons erfje op naam te brengen, zodat ik weet hoe het heet wat ik zie. Daar heb je van die fijne appjes voor als ObsIdentify en Merlin Birds. Mijn man heeft die appjes niet nodig. Elk jaar houdt hij bij hoeveel vogelnesten we in de tuin hebben en hoeveel jonge vogeltjes uitvliegen. Hij verbindt zich op de plek waar wij wonen misschien nog wel meer met de natuur dan met de mensen. Ik heb die neiging van nature (!) niet zo.
Stabilitas loci zorgt voor standvastigheid en trouw. Het zorgt voor eenvoud, rust en minder stress, want je hebt jezelf (en God) beloofd dat je voorlopig niet weggaat. En stabilitas zorgt ook voor zorg. Niet alleen voor mensen, maar voor alles wat leeft. In stabilitas zit ook een kerstgedachte: God die bij ons kwam wonen, om nooit meer weg te gaan en ons te verbinden aan elkaar.
