Toen zei de Heer: “Profeteer, en zeg tegen deze beenderen: ‘Dorre beenderen, luister naar de woorden van de HEER! Dit zegt God, de HEER: Beenderen, ik ga jullie adem geven, zodat jullie tot leven komen.’” (Ezechiël 37:4-5)
Groen is de kleur van de islam; volgens de overlevering was het de lievelingskleur van de profeet Mohammed. In Almere is sinds 2024 een islamitische natuurbegraafplaats, die langzamerhand groen kleurt. Ik spreek Mohamed Maksoedan, secretaris van de Ar-Razamoskee.
Eeuwige grafrust
We starten op het ‘oude’ deel van de begraafplaats, terwijl de regen met bakken uit de lucht komt. Mohamed vertelt me over het ontstaan van de begraafplaats. In 2005 was dit de eerste islamitische begraafplaats in Nederland. Vroeger kozen bijna alle moslims voor repatriëring naar het land van herkomst. Mohamed: "Daar weten ze zeker dat ze eeuwige grafrust hebben.” De islamitische begraafplaats werd erg populair in coronatijd, toen repatriëring niet mogelijk was.
Zithouding
Lopend over de begraafplaats kom ik veel meer te weten over de islamitische gebruiken rond begraven. Zo valt me op dat de graven hoger zijn dan op andere begraafplaatsen het geval is. Het blijkt te maken te hebben met wat moslims geloven dat er na je dood gebeurt. Mohamed: “Wanneer iemand ter aarde is besteld, zal het lichaam in zithouding komen. Daarom worden de graven hoger dichtgemaakt. Een engel stelt dan drie vragen in het Arabisch en een gelovige beantwoordt de vragen in dezelfde taal, ook als hij of zij die taal bij leven niet machtig was. De vragen zijn: ‘Wie is je God, wat is je geloof en wie is de persoon die hier bij me staat?’ Daarop antwoordt de overledene de engel: ‘Mijn God is Allah, mijn geloof is de islam en de persoon die naast je staat is de profeet Mohammed.’”
Begroeiing
Omdat de begraafplaats steeds voller raakte, realiseerde de moskee in samenwerking met de gemeente Almere vorig jaar een nieuw deel, een stuk verderop gelegen. En wat bijzonder is: dit is een natuurbegraafplaats. We lopen erheen, het is inmiddels gelukkig weer droog, de zon breekt zelfs door. De verschillen met het oudere deel zijn groot: hier zijn veel meer bomen, grafstenen ontbreken en er is veel groen. Langzaam raken de graven bedekt door een dikke laag sedum. Volgens Mohamed is dat belangrijk: “Wanneer een graf begroeid is, dan wordt gezegd dat de bladeren gebedjes zijn die ten goede komen aan degene die daar begraven ligt.” Het is dat ik er hier niet tussen kom omdat ik geen moslima ben, anders zou ik wel begraven willen worden op deze prachtige plek.
Grond omspant het hele aardse leven
Op de begraafplaats zijn verschillende afdelingen: voor kinderen, voor de resten van lichamen uit geruimde graven en een groter deel voor volwassenen. Ook zijn er kleine graven waarop wel een naam en een geboortedatum staan, maar geen sterfdatum. Dat verbaast me! Mohamed legt uit dat er in die graven lichaamsdelen begraven zijn, bijvoorbeeld na amputatie; in de islam moet elk lichaamsdeel ter aarde besteld worden. Dat vind ik interessant. Wat betekent het als een deel van jezelf al in de grond begraven ligt? Dat we tot stof terugkeren, zoals God in de joodse Bijbel zegt (Genesis 3), wordt in dit geval dan al bij leven heel concreet.
De aarde waaruit je geboren wordt, is de aarde waar je ook in terugkeert. Grond omspant het hele aardse leven en speelt zelfs een rol in het denken over daarna.
Ga mee op reis
Afgelopen jaar maakte ik een 'grondreis’ waarin ik in alle provincies met mensen sprak over de grond waarop zij wonen, werken en spelen. Tijdens het publieksevenement Grondstof, op 31 oktober a.s., neem ik je mee op deze reis en wat die theologisch oplevert.
