Mijn geliefde had een wijngaard
op een vruchtbare helling gelegen.
Hij bewerkte de grond, haalde de stenen eruit
en plantte een edele druivensoort.
Hij bouwde een wachttoren,
hakte ook een perskuip uit.
Wijngaarden zijn zo oud als de wereld. In de Bijbel vormen ze niet alleen het decor waartegen verhalen zich afspelen; wijngaarden, wijnstokken, wijkranken en druiven zijn belangrijke symbolen in het verhaal dat vertelt over de relatie van God met mensen. Een wijngaard is in de Bijbel een kostbaar bezit. Het bewerken ervan is intensief, zoals de tekst uit Jesaja laat zien. Maar de wijngaard is ook symbool voor de wereld zoals God deze bedoeld heeft, een plek waar recht gedaan wordt (Jesaja 5:7).
De wereld zoals God die bedoeld heeft, zo zou je wijngaard El Placer kunnen beschrijven. Ik ben vandaag in Lelystad op bezoek bij Johan. Ik heb, als ik zijn wijngaard betreed, niet veel meer tekst dan ‘Wat een prachtige plek is dit!’ Rondom het huis van Johan en zijn vrouw Lidwien staan hier, begrensd door bomen en heggen, ongeveer 1200 wijnstokken. Vogels vliegen af en aan, bijen zoemen bij de struik met tijm. Onder de pergola – waar natuurlijk een wijnplant overheen klimt – drink ik koffie met wijnboer Johan.
Een wijngaard als bos
“Hoe komt het dat deze wijngaard er zo anders uitziet dan alle andere?” vraag ik Johan. Hij legt het me uit: “Wijngaarden zijn lang beschouwd als akkers. Er groeiden alleen wijnstokken, geen andere gewassen. Maar dat werkt averechts. Een druivenstok is een klimboom, die klimt in andere bomen. Dat betekent dat we een wijngaard moeten beschouwen als een bos.”
In het buitenland worden druiven verbouwd op rotsbodem, hier in de polder is de grond totaal anders. “De rol van de grond is niet te overschatten”, aldus Johan. “Op deze grond was nooit eerder geteeld, er is geen gif of vervuiling. De bodem bestaat uit zavel, een menging van fijn zand en fijne klei. De druiven groeien er heel goed op!”
Dat blijkt, want direct het eerste jaar wonnen Johan en Lidwien al een prijs voor hun wijn.
Biologisch pionieren in de polder
Deze wijngaard was de eerste volledig biologische wijngaard in Nederland. Hoe houden ze dat hier vol, vraag ik me af? Want net als elke andere wijngaard heeft ook deze te maken met plagen als wespen, vogels en slakken. Hier wordt zelfs geen sulfiet gebruikt tegen wat wel de grootste plaag van wijnboeren heet: valse meeldauw. Johan: “Dat vraagt heel wat kunstgrepen. Om te voorkomen dat vogels de druiven opeten en Japanse fruitvliegen er eitjes in leggen, verpakken we alle trossen handmatig in zakjes.”
Johan doet niet alleen alles om plagen op natuurlijke wijze tegen te gaan, maar ook om de planten en de bodem te versterken. Hij brouwt thee van compost om het bodemleven te verrijken en de hoeveelheid micro-organismen op de bladeren te vergroten. Op de wijngaard groeien ‘pionierplanten’ die veel eigen micro-organismen meebrengen, zoals weegbree en heermoes.
Stap voor stap
Ik ben onder de indruk, maar ik vraag me af of deze manier van wijnbouw haalbaar is voor iedereen. Dat hoeft niet per se, zegt Johan: “Het zou al heel veel schelen als we de foute dingen – pesticiden bijvoorbeeld – niet meer doen. Er kan veel meer dan dat we denken.” Hij benadrukt dat niet alles in een keer hoeft: je kunt ook stapsgewijs werken. Dat kan ik me voor een biologisch wijnbos voorstellen. Maar in de landbouw, zeker op grote schaal, lijkt me dat ingewikkelder: je moet wel ongeveer weten welke kant je opgaat, op kunt, op mag, om te weten waarin je moet investeren. Of is een stap-voor-stap-aanpak eigenlijk altijd wel mogelijk?
Na de koffie hebben we genoeg gepraat: er moet in de wijngaard gewerkt worden! De druiventakken willen om en om tussen horizontale draden door geleid worden, zodat ze goed omhoog kunnen groeien en de druiven zon kunnen vangen. Een werkje dat je met aandacht moet doen, maar dan ook eigenlijk heel plezierig is. Ik begrijp ineens de naam van deze wijngaard: El Placer betekent ‘Het plezier’. Zou El Placer nu naar ons plezier verwijzen? Of naar het plezier van God? Of misschien wel naar het plezier van allebei?
