Iedereen voelt zich weleens eenzaam, daar ben ik van overtuigd. En sommige mensen voelen zich altijd eenzaam. We denken al gauw aan mensen die alleen zijn, maar je kunt ook eenzaam zijn in een relatie of met vrienden om je heen. Het is vaak van existentiële aard; de wetenschap dat je uiteindelijk op jezelf aangewezen bent. Daar moeten we mee leven. Toch zijn er manieren om ermee om te gaan. Ik heb het zelf ervaren. Ook heb ik een aantal auteurs gevonden die hun waardevolle tips delen.
Ik ken het gevoel
Ik begin bij mezelf. Mijn hart gaat uit naar mensen die zich bijna altijd eenzaam voelen, al is het vaak aan de buitenkant niet te zien. Ik ken het gevoel. Tijdens mijn postnatale depressie heb ik me het meest eenzaam gevoeld. Van binnen lag er een donkere, wattige wolk over alles heen. Ik zag mijn twee baby’tjes en ik hield van ze, maar ik kon niet echt van hen genieten. Angst en somberheid wisselden elkaar af en ik was alleen maar bezig met hoe ik ervan bevrijd kon worden. Mijn ervaring was dat hoe harder ik ertegen vocht, hoe erger het werd. Ook nu ken ik eenzaamheid nog goed. Regelmatig word ik alleen wakker in ons huis en heb ik een verdrietige en sombere stemming. Het hoort blijkbaar bij mij, hoewel ik me er een beetje voor schaam. Mensen zien mij zelden zo. En uitreiken naar anderen vind ik dan erg lastig.
De omhelzing
Het prachtige prentenboekje De omhelzing van David Grossman gaat over die eenzaamheid. De existentiële angst dat we uiteindelijk helemaal alleen zijn. Een kind wandelt met zijn moeder en doet een angstaanjagende ontdekking. Zijn moeder vertelt hem dat hij uniek is en dat er geen ander op de wereld is zoals hij. “Maar dan ben ik helemaal alleen!”, zegt hij. Het is het besef dat bij elk mens ooit doordringt: ten diepste ben ik alleen. Zijn moeder spreekt hem niet tegen, maar ze trekt hem uiteindelijk tegen zich aan. Ook al ben je uniek en dus alleen, je kunt de ander omhelzen en elkaars hart voelen kloppen.
Houd het uit bij je eenzaamheid
In mijn hoofd zoek ik oplossingen voor het nare gevoel in mijn buik. Het roept dan in mij: waarom voel ik me zo? en: het moet ophouden, hoe kom ik hiervan af?! De vragen maken het alleen maar erger. In Binnen geroepen schrijft Henri Nouwen: ‘Het is niet gemakkelijk het uit te houden bij je eenzaamheid. De verleiding is groot je pijn te koesteren of te vluchten in fantasieën over mensen die haar weg zullen nemen. Maar als je er ‘ja’ tegen kunt zeggen, op een afgezonderde en veilige plek, dan zorg je dat God erbij kan en je pijn geneest.’ Voor Nouwen is genezing geen hocus pocus: het is een langzaam proces van heling. Hij zegt: ‘Besteed eerst liefdevolle aandacht aan de plek waar je het meest genezing nodig hebt, je hart. En blijf daar een tijdje bij.’
‘We eren onze vrienden door onze angsten en onzekerheden aan hen toe te vertrouwen’
Vertrouw je kwetsbaarheid toe aan een ander
In zijn boek Hier en nu beschrijft Nouwen de volgende stap die je kunt zetten. ‘Veel van onze pijn blijft verborgen, zelfs voor onze allerbeste vrienden. Als we ons eenzaam voelen, gaan we dan naar iemand die we vertrouwen? Durven we één van onze vrienden te vragen bij ons te zijn? (…) Vaak willen we onze vrienden niet lastig vallen met onze problemen, die hebben ze zelf al genoeg. Maar in feite eren we onze vrienden door onze angsten en onzekerheden aan hen toe te vertrouwen.’ Hij beschrijft hoe bevrijdend het kan zijn om wel te durven uitreiken. En ik herken dit. De ene keer voel ik me alleen in mijn alleenstaand moederschap, de andere keer in mijn zzp-praktijk, maar heel vaak ook is het een dieper onbestemd gevoel. En als ik de moed heb om dit te delen en er wordt werkelijk geluisterd, dan glijdt het (even) van me af.
Als single je gezien voelen en aangeraakt
In het openhartige boek Mooi niet alleen beschrijft Rebecca Onderstal haar ups en downs als single. Natuurlijk zijn er ook singles die gelukkig zijn en uiterst tevreden, maar het is ook een blijvende zoektocht. Ze windt er geen doekjes om: wat kan het een gemis zijn om die dichtbije ander niet naast je te hebben. ‘Het dilemma is dit: ik wil het leven nemen zoals het komt en dankbaar zijn voor al het goede dat er is. Maar ik mis ook iets. Hoe sta ik daarbij stil zonder geobsedeerd te raken?’ Alle facetten van het single zijn worden beschreven, met eerlijke persoonlijke anekdotes én teksten uit de Bijbel waarin zij antwoorden zoekt en soms troost vindt. In haar laatste hoofdstuk ‘Levenskunst voor singles’ geeft ze een lijst met waardevolle tips. Kwetsbaar durven zijn is haar advies dat boven alle praktische tips uitstijgt. ‘Dat moment waarop je een ander (wie dan ook) dichtbij genoeg laat om die muur van jou op te merken. (…) Je wordt gezien en aangeraakt. Dat je in die omarming de kans krijgt om te groeien en te helen.’
Soms voel ik me verloren
Velen weten zich getroost door het prentenboek De jongen, de mol, de vos en het paard. Het is een must-have. Troostende antwoorden op alle existentiële vragen van het leven. ‘Soms voel ik me verloren’, zei de jongen. ‘Ik ook’, zei de mol, ‘maar wij houden van je en liefde brengt je thuis.’
