Taizé is de naam van een klein – in de meeste atlassen niet terug te vinden- dorpje in het Franse Bourgondië. Om toch nog iets preciezer te zijn: je vindt het zo'n tien kilometer boven de oude stad Cluny. In het kleine dorp wonen ongeveer 75 ingetreden protestantse en rooms-katholieke broeders. Samen met nog een aantal broeders die meeleven in sloppenwijken in andere delen van de wereld, vormen zij de 'oecumenische broedergemeenschap van Taizé’.
Meer lezen over Taizé
- Liederen uit Taizé
- Artikelen over Taizé op Petrus [+ podcast en kijktip]
Wie zijn Taizé?
Oprichter en prior (‘hoofdverantwoordelijke’) van deze gemeenschap was frère (broeder) Roger. Tot aan zijn –tragische- dood op negentigjarige leeftijd sprak hij nog steeds heel veel jongeren aan. Tijdens het avondgebed van dinsdag 16 augustus 2005, temidden van de menigte die de gemeenschap omringde in de grote kerk van Taizé, heeft een psychisch labiele vrouw broeder Roger met een mes neergestoken. Hij overleed kort daarop. In 1998 had broeder Roger broeder Alois aangewezen om hem na zijn dood op te volgen als verantwoordelijke van de gemeenschap. Broeder Alois is nu prior van de gemeenschap geworden.
De broeders komen uit verschillende landen en werelddelen, uit 22 verschillende kerken, uit verschillende milieus en zij hebben gevarieerde opleidingen en werkzaamheden. Ook hun leeftijden zijn zeer uiteenlopend: van 'in de twintig' tot, laten we zeggen, 'op leeftijd'. Ondanks deze grote verscheidenheid delen de broeders ontzettend veel met elkaar.
Drie keer per dag komen ze bij elkaar voor gebed. Deze gebedsdiensten functioneren voor de broeders als een soort 'as', waar omheen de andere bezigheden van de dag draaien. Dit ritme van gebedsdiensten en vele andere bezigheden wordt niet door de broeders alleen beleefd. Er zijn ten eerste de zusters, levend in een orde in een naburig dorp, die veel werk in Taizé voor hun rekening nemen. Verder zijn er de jongeren die voor wat langere tijd in Taizé zijn en zo dus ook meewerken en meeleven in de gemeenschap.
De bezoekers
En tenslotte zijn er natuurlijk de bezoekers. Taizé ontvangt per jaar duizenden jongeren vanuit de hele wereld. Veertig weken in een jaar zijn er intercontinentale ontmoetingen en zijn jongeren dus welkom om van zondog tot zondag, een week mee te doen in het leven van de gemeenschap.
De hoogtepunten wat betreft de aantallen jongeren liggen in de zomervakantie en met Pasen. Er kunnen dan soms jongeren uit zo'n 60 verschillende landen tegelijk bijeen zijn. De laatste jaren zijn gekenmerkt door een sterk toenemende aanwezigheid van jongeren uit Oost Europa. Bij deze intercontinentale ontmoetingen zijn echter ook jongeren uit Azië, Afrika en Latijns-Amerika aanwezig. Zij verblijven doorgaans voor wat langere tijd in Taizé. Sommigen van hen bezoeken, na een tijdje in Taizé te zijn geweest, kerkgemeenschappen in Europa.
Al met al is dus ook de bezoekersgroep een bonte mengeling van nationaliteiten, kerkelijke achtergronden, milieus, leeftijden, meningen, politieke voorkeuren enz. enz. Ook horen sommigen van hen niet bij een kerk Toch ontdekken velen van hen in Taizé dat er een hoop te delen valt. Het samen op zoek zijn spreekt velen van hen aan. Je komt er dus allerminst een clubje ‘Jesus-freaks' of 'beminde gelovigen' tegen. Wel mensen die vragen en zoeken.
Voor de bezoekers is er, buiten de gebedsdiensten om, een speciaal programma waarover meer in één van de volgende hoofdstukken. Er is hierbij sprake van individuele ruimte die je kunt vinden in de gebedsdiensten en van gemeenschappelijke activiteiten in bijvoorbeeld de gespreksgroepen. Daarnaast geeft de combinatie van de serieuze, bezinnende kant van de ontmoetingen en de gemoedelijke gezelligheid en lol (wat zo dicht naast elkaar kan bestaan), misschien een klein beetje de sfeer van zo'n week aan. Het is moeilijk om een compleet beeld te geven, omdat iedereen zo heel eigen ervaringen aan Taizé opdoet.
Pelgrimage van vertrouwen
Naast de weken van ontmoeting in Taizé zelf, organiseert de gemeenschap ook ieder jaar rond de jaarwisseling een Europese jongerenbijeenkomst in één van de grote steden van Europa. Deze ontmoetingen worden ook wel 'een pelgrimage van vertrouwen op aarde’ genoemd.
Het idee van vertrouwen is essentieel in Taizé. Mensen zijn op zoek naar vertrouwen in elkaar, vertrouwen tussen volken en groepen, naar vertrouwen in God en vertrouwen in liefde. Solidariteit, eenvoud, innerlijk leven, verzoening en liefde zijn belangrijke woorden voor de gemeenschap in Taizé. Bijzonder is dat het in Taizé niet bij woorden blijft, maar dat deze woorden in het leven daar daadwerkelijk terug te vinden zijn.
Intussen blijft Taizé erop gericht dat mensen toch vooral dat wat zij meemaken in Taizé, mee terugnemen naar huis om er in hun eigen omgeving iets mee te doen. De ervaringen van Taizé mogen niet als een beweging op zich worden gezien.
De geschiedenis
In 1940 vestigt de 25-jarige Roger Schutz vanuit Zwitserland zich in het bijna verlaten dorp Taizé. In Taizé komt hij in aanraking met het grote vluchtelingenprobleem tijdens de wereldoorlog. Hij verbergt vluchtelingen in zijn huis, voor het merendeel joden, die vluchten uit het gebied dat door de nazi's is bezet. Verder neemt hij zwerfkinderen in zijn huis op. Na twee jaar wordt het te gevaarlijk en moet hij Taizé verlaten. Meteen na de oorlog komt hij terug met enkele vrienden. Samen zetten zij het werk voort. Zij vangen nu ook veel Duitse gevangenen op.
Het gemeenschapsleven met de gezamenlijke gebedsvieringen spreekt enkele andere jongens aan. Ook zij sluiten zich aan bij de gemeenschap.
Op het Paasfeest van 1949 legt de groep van inmiddels zeven protestantse jongens de kloostergeloften af; zij verbinden zich tot gemeenschapsleven en celibaat. Geleidelijk treden andere broeders toe. Na 1965 (het tweede Vaticaans concilie) nemen ook katholieke broeders deel aan het gemeenschapsleven van Taizé. Voor die tijd moesten katholieke jongens breken met hun moederkerk om in te treden, wat tegen de ideeën van Roger Schutz inging.
In de loop van de tijd krijgt de gemeenschap van Taizé steeds meer oecumenische en internationale contacten. De broeders zetten vanuit het idee van 'leven in solidariteit’ kleine gemeenschappen (fraterniteiten) op in bijvoorbeeld Azië en Afrika, om zo te leven met de allerarmsten.
Eigenlijk tot verbazing van de broeders zelf bleken ook steeds meer jongeren er waarde aan te hechten op bezoek te komen in Taizé. Op een gegeven moment worden de broeders zich bewust van de nood, maar ook van de hoop die leeft onder de jongeren die op bezoek komen. Zo vonden de broeders hierin een nieuwe taak voor zichzelf.
Meer jongeren kwamen en het probleem rees dat de dorpskerk van Taizé voor al deze mensen te klein bleek. In 1962 werd met behulp van Duits geld en Duitse jongeren de Verzoeninqskerk gebouwd. Dit als een gebaar van verzoening van Duitslond naar de rest van Europa en als een teken van enthousiasme over het leven in Taizé. De vorm en de indeling van de kerk zijn een symbool van de ark van Noach. Daardoor wordt het 'voortdurend op weg zijn' van mensen verduidelijkt: een pelgrimage van vertrouwen.
Auteur: Friso Mout, Jong Protestant (JOP), Protestantse Kerk in Nederland
Foto: Jelte Photo, gemaakt bij Stadsoase Emmen (pioniersplek PKN)