‘Je moet leren vertragen’, zei de emeritus gevangenispastor die mijn mentor is tijdens mijn eerste jaar als gevangenispredikant. Tijdens een van onze gesprekken had ik verzucht dat ik moeite heb met het trage tempo van alles wat in de gevangenis gebeurt. Alles gaat op het gemak, behalve in een alarmsituatie.
Even wennen
Ik dacht dat ik na vijf jaar wonen en werken in Zuid-Limburg al behoorlijk trager in het leven stond. Het tempo ligt in het zuiden echt een stuk lager. Je merkt het in het verkeer, in de winkel, op het werk en ook in de kerk. De Limburgers zijn veel meer relationeel dan functioneel. Het is belangrijk om eerst een praatje te maken. Het liefst onder het genot van koffie of een borrel, om pas daarna ter zake te komen. Dat was wennen toen we hier neerstreken. Nu geniet ik ervan en erger ik me aan het opgefokte gedoe in de Randstad als ik daar ben.
Op het gemak
Maar het kan nóg wat graadjes trager, merk ik in de gevangenissen waar ik werk. En eigenlijk is dat ook wel logisch: de mannen die er vastzitten hebben alle tijd. Niet als hun zaak nog moet voorkomen, dan is er ongeduld en onrust. Maar de gestraften die weten hoe lang ze moeten blijven, hebben tijd over. Hun dagen worden van ’s ochtends tot ’s avonds voor hen ingevuld. Ze weten precies wanneer ze wat wel of niet mogen of kunnen doen. Ze doen alles op het gemak.
'Vertragen heeft vooral te maken met dingen zorgvuldig en aandachtig doen'
Met aandacht
Het kostte me een paar maanden en heel wat gesprekken met mijn collega’s om te leren hoe ik ook wat kan vertragen. Zo heb ik geleerd dat vertragen vooral te maken heeft met dingen zorgvuldig en aandachtig doen. Als je in de gevangenis werkt, kun je niet ‘even snel’ iets doen. Daarvoor zijn de veiligheidsregels te belangrijk. Je moet constant alert zijn, je steeds bewust zijn van waar je bent en wat je doet. Dat aandachtige leven is in het begin vermoeiend. Ik vond het veel vermoeiender dan thuis of op je werk even snel iets regelen of klaarmaken. Ik moest er erg aan wennen.
Meer diepgang
Nu merk ik hoe mooi het is als het lukt om zowel binnen als buiten de gevangenis echt de tijd te nemen om dingen met aandacht te doen. Zoals ik met volle aandacht luister naar gevangenen, zo doe ik dat nu ook meer dan voorheen buiten de gevangenismuren. Ik probeer bewust tijd te nemen voor gesprekken met mensen. Niet even snel een telefoontje, maar echt contact maken met de ander. Dat kost tijd en is niet heel functioneel, maar wel echt relationeel. Zo kan ik minder gesprekken plannen, maar de ontmoetingen die ik heb, gaan wel veel dieper. Dat leerde Limburg me, dat leert de gevangenis mij nu en dat hoop ik ook daarbuiten in praktijk te brengen. Trager leven is een mooier leven.
Beeld: Margreet Kattouw
