(scroll naar beneden voor de toelichting bij dit lied)
Bekijk de uitvoering op YouTube
Swing low, sweet chariot
Coming for to carry me home
Swing low, sweet chariot
Coming for to carry me home
I looked over Jordan, and what did I see?
(Coming for to carry me home)
A band of angels coming after me
(Coming for to carry me home)
Swing low, sweet chariot ...
If you get there before I do
(Coming for to carry me home)
Tell all of my friends, that I'm coming there too
(Coming for to carry me home)
Swing low, sweet chariot ... (3x)
Toegelicht: Swing low, sweet chariot
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Dit lied is een typisch voorbeeld van een Afrikaans-Amerikaanse spiritual, een traditie die is ontstaan in de zwarte slavengemeenschappen in de Verenigde Staten. Hun liederen werden generaties lang mondeling (zingend!) doorgegeven.
Wallace Willis
Dit lied is in die traditie bedacht en ‘geschreven’ door Wallace Willis. Het verhaal gaat dat zijn slavenhouder (aan wie hij zijn achternaam Willis ontleende) hem en zijn vrouw hoorde zingen in de deuropening van hun hut en dat veel mooier vond dan de zang van de destijds bekende zwarte a-capella-zanggroep The Jubilee Singers van de eveneens toenmalige zwarte Fisk University in Nashville, Tennessee. Wallace Willis en zijn vrouw ‘Aunt’ Minerva gingen vanaf dat moment deel uitmaken van dit koor, wat hen tot uitvoeringen door heel de VS en Europa bracht. Van Wallace Willis is niet veel meer bekend dan dat hij rond 1880 gestorven moet zijn als vrij man van rond de 60 jaar, maar in een anoniem graf is terecht gekomen.
Wat wel van deze man is overgebleven, die aanvankelijk als slaaf dus eigenlijk geen eigen naam en menselijke waardigheid had, zijn een aantal liederen waarvan Swing low, sweet chariot één van de bekendste is.
Eenvoud
Muziek die ontstaat in een mondelinge traditie van overlevering kenmerkt zich vanzelfsprekend door een eenvoudige opbouw, met vrijwel altijd een refrein. Een steeds herhaalde regel kost immers geen moeite om te onthouden. Zo ontstaat er in deze ‘vrije’ muziek een vorm die zich in liturgische muziek ook voordoet, namelijk met een voorzanger en een groep die in koor antwoordt. In dit lied zingt het koor – na twee coupletten ken je het al uit je hoofd – steeds de regel ‘coming for to carry me home’. Dat is dan ook het thema van het lied. De voorzanger geeft – net zoals we bij een demonstratie vaak zien! – de voorzet, en de groep pakt het op. En door dat steeds maar te herhalen wordt de boodschap steeds dieper deel van je eigen wezen.
Handkar
Het beeld van dit lied is dat van een handkar, een bekend en alledaags gereedschap voor een werkend volk. Maar in plaats van goederen te dragen, draagt het deze keer de zanger zelf. Zachtjes heen en weer wiegend, niet ruig deze keer, brengt het de zanger ‘thuis’.
De ik-persoon kijkt over de Jordaan, met andere woorden: hij kijkt naar de overzijde, naar het Beloofde Land, en engelen vergezellen hem (of haar). Weer is de parallel met kerkelijke liturgie opvallend, omdat deze zin doet denken aan het In Paradisum uit de katholieke uitvaartmis, waar engelen de dode begeleiden naar het paradijs.
Het hele (zware) leven wordt op die tocht, op die handkar meegesjouwd: de vreugde (sometimes I’m up) en de moeite (sometimes I’m down).
Troost
Swing low, sweet chariot is een lied van hoop, al is de hoop – hoe kan het anders in een slavenbestaan – gericht op het leven na de dood. Aandoenlijk is dat de ik-persoon tegen zijn geliefde zegt: ‘Als ik eerder ga, dan maak ik een gaatje en trek jou erdoor. Maar als jij eerder gaat, laat al mijn vrienden dan weten dat ik er ook aan kom.’
Swing low, sweet chariot, coming for to carry me home.
Bekijk ook de aflevering van 'Met hart en ziel' waarin dit lied werd gezongen, met de meditatie van ds. Marleen Blootens:
Foto: Marloes Kamer (KRO-NCRV)
