Sytze de Vries (76) – voorheen predikant in Amsterdam – publiceerde zeven bundels met liederen en gebeden, hij schrijft liederen in opdracht en geeft lezingen over zijn werk. Voor de bundel Psalmen Anders bewerkte hij psalm 72 en psalm 134.
‘Ik masseer net zo lang tot de tekst in een ritme valt’
Wat motiveerde u om mee te werken aan ‘Psalmen Anders’?
“Het is goed dat je nu meer keuze hebt als je een psalm wilt laten zingen. Voor psalm 72 gold de opdracht: kies een eenvoudige vorm met eenvoudig taalgebruik. Een uitdaging voor mij, want ik ben wars van laagdrempeligheid.
Ik gebruik in psalm 72 de aanspreekvorm ‘Gij’. Dat is niet ouderwets, het benadrukt het eigene van de Godsnaam. ‘U’ zeg je tegen iemand die je niet kent, ‘Gij’ geeft iets weer van de verhevenheid van God. In de kerk is de discussie altijd: moet je de ruif zo laag hangen dat elk schaap erbij kan, of moet je de schapen helpen wat hoger te reiken?”
De Vries maakt er geen geheim van: wat hem betreft, slaat de kerk “af en toe door” in haar neiging alles voor kinderen eenvoudig te willen maken. In zijn jeugd leerde hij op school psalmversjes, en hij zong ze ook in de kerk. “Wie al zo vroeg vertrouwd raakt met de psalmen, is een gezegend mens”, zei hij een poosje geleden tijdens een lezing.
Kan je dat ook omdraaien: wie als kind de psalmen niet leert, is een gemankeerd mens?
“Dat niet. Maar je bent als gelovige wel beter toegerust. Het zijn poëtische liederen, ze staan stijf van de beeldtaal. Als kind leer je dan ook in die taal te spreken, in plaats van de platte taal die we zoveel horen. Het is een verlies dat psalmen niet meer aangeleerd worden. Waar kinderen nog wel geestelijke liedjes zingen, is de schrijver daarvan vaak op zijn hurken gaan zitten. Met als gevolg dat wanneer kinderen groter worden, ze die liedjes niet meer willen zingen. Mijn uitgangspunt bij de liederen voor kinderen is altijd geweest: ook volwassenen moeten die zonder gêne willen zingen. Al te simpele taal is het meest aan slijtage onderhevig.”
‘Zingen in de kerk is bittere noodzaak, omdat je tegen het donker in zingt’
Hoe ging u te werk?
“Van origine is psalm 72 een gebed voor de koning: dat hij bij zijn regering ook werkelijk Gods beleid vorm zal geven. Dat is nu geworden: ‘Rechtspreken God zoals Gij doet, laat dat gegeven zijn wie ons regeert.’ Zo krijgt de psalm ook geldigheid voor vandaag. Ik masseer de tekst net zo lang tot er een regel uitkomt die in een bepaald ritme valt. Daarna voegt de rest zich er ook naar en dan gaat het vrij snel.”
‘Koningen zoeken bij Hem hun heil, alle naties dienen Hem’, dichtte u. Een groot contrast met wat we nu zien bij Poetin en Rusland.
“Alles wat je hoopt en gelooft, gaat in tegen de realiteit. Ook deze psalm zing je tegen de werkelijkheid in. Het is een aansporing voor Israël: als Gods beleid zó wordt uitgevoerd, komen alle volken af op het licht dat jullie verspreiden. Hoe diep de psalmen ook gaan in hun beschrijving van moedeloosheid en hopeloosheid, er komt – op psalm 88 na – altijd een halleluja.
Ik vind zingen in de kerk daarom geen luxe-artikel dat je eventueel kunt missen. Het is bittere noodzaak, omdat je tegen het donker in zingt. Samen zingen geeft ook verbinding. De dichter Jan Willem Schulte Nordholt zei: als ik zing, geloof ik meer dan wanneer ik het zeg. Alles doet mee: melodie en woorden.”
Van plechtig tot populair
Stevige samenzang, ingetogen levenslied, beurtzang, en een rap-achtig lied. In de nieuwe bundel Psalmen Anders staan allerlei variaties op de 150 psalmen uit het Liedboek 2013 Zingen en bidden in huis en kerk. Zestig dichters werkten eraan mee. Kijk voor meer informatie op liedboek.nl.
Psalmenspecial
‘Petrus in het land’ zond op 7 mei 2022 een speciale aflevering uit over de psalmen. Het tv-programma is elke zaterdag om 17.10 uur te zien bij KRO-NCRV, NPO2. Kijk hieronder voor de overdenking van ds. Irma Pijpers en enkele liederen die te horen waren in de aflevering.
Tekst: Auke Schouwstra | Foto’s: Jaap Schuurman
