Het is een zonnige dag als ik afreis voor de wandeling langs zes dorpskerken. De route start en eindigt bij de dorpskerk in Eenrum, onderdeel van de Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt.
Een tocht van 20 kilometer vraagt om een goede bodem. Gelukkig is de Mosterdmakerij, net buiten de route, open voor koffie met Groninger koek. Er staat behoorlijk wat wind, maar de zon maakt veel goed. Het is stil op straat, en dat past goed. Ik stel me zo voor dat pelgrims hun tocht veelal in stilte afleggen.
Van Eenrum naar Pieterburen
Start bij de Dorpskerk in Eenrum, Kerkpad 1. Neem het paadje dat links om de kerk loopt en steek aan het eind over naar Hoogstraat (links in de hoek). Aan het eind daarvan linksaf, de Oosterstraat. Aan het eind rechts, de Oudeweg, en net buiten het dorp links richting een bos, de Oude Oosterweg. Aan het einde van het bos links de Oosterweg op. Volg die ongeveer 1,5 km tot een met bomen omgeven boerderij aan de rechterhand. Ga vlak voor de boerderij rechts een smal wandelpad in dat langs de boerderij leidt en weer terugvoert naar de Oosterweg - een mooi ommetje. Steek vervolgens de weg over en volg een onverhard pad langs het water. Na ongeveer 200 meter rechts een bruggetje over. Na het bruggetje direct links en langs de akker naar de hoge loopbrug Hoogholtje. Steek die over en ga rechts het fietspad op. Dit pad leidt naar de Petruskerk in Pieterburen.
Het eerste traject biedt oneindig uitzicht naar alle kanten, onder andere naar de dijk langs de Waddenzee. Die ga ik een groot deel van de route zien. Na ongeveer vier kilometer bereik ik de Petruskerk in Pieterburen. Deze kerk is altijd open omdat hij onderdeel is van Het Grootste Museum van Nederland.
Het Grootste Museum van Nederland
De Petruskerk is, net als de Adelskerk in Midwolde, de Mariakerk in Krewerd en de Sint-Hippolytuskerk in Middelstum, onderdeel van Het Grootste Museum van Nederland en daarom elke dag open. De vier kerken hebben prachtig houtsnijwerk, beeldhouwwerk en eeuwenoude schilderingen. Het Grootste Museum van Nederland telt in totaal veertien kerken en twee synagogen. Allemaal herbergen ze bijzondere kunst.
De zon schijnt er prachtig naar binnen. Twee gastvrouwen warmen hun handen aan een kop koffie. Het verwarmen van de kerk is niet te betalen, vertellen ze, maar er is zo vaak mogelijk iemand aanwezig om bezoekers over de kerk te vertellen. De geschiedenis van de kerk is nauw verweven met die van het dorp. Er vinden geen kerkdiensten meer plaats: de kerk wordt nu gebruikt voor concerten, huwelijken en uitvaarten.
Naast de kerk staat de theeschenkerij ‘Domies Toen’, waar u terechtkunt voor koffie/thee, lunch en een high tea.
Van Pieterburen naar Westernieland
Vervolg de route richting de doorgaande weg, de Hoofdstraat in Pieterburen. Daar rechts en na ongeveer 100 m links, de Frederiksoordweg. Aan het eind van deze weg het fietspad volgen, de Oudedijk, richting Westernieland. Het fietspad komt uit op de Kaakhornsterweg. Aan het eind hiervan rechtsaf, de Schaapweg. Na ongeveer 300 m staat aan de rechterkant de kerk van Westernieland. Van april t/m oktober geopend van donderdag t/m zondag.
Na het toeristisch drukke Pieterburen, waarschijnlijk vanwege het zeehondencentrum, vervolg ik de route over rustige, verharde wegen. Huizen staan hier niet veel, af en toe passeer ik een boerderij. Als ik Westernieland nader, sta ik opeens al bij de kerk. Die ligt aan de rand van het dorp. Dat is het gevolg van de kerstvloed van 1717 die bijna het hele dorp wegspoelde - maar de kerk niet. Het dorp werd meer oostwaarts herbouwd, de kerk bleef op de oude plek staan en vormt niet langer het middelpunt.
Ook hier kan ik zo naar binnen. Bij de entree lees ik dat de vader van cabaretier Freek de Jonge predikant van dit mooie kerkje is geweest.
Van Westernieland naar Den Andel
Vervolg de route en sla linksaf naar de Dirk Wierengastraat. Loop deze door tot het einde van het dorp. Net na het laatste huis (een boerderij) linksaf. Volg het graspad, met aan de rechterkant een sloot, ongeveer 1,5 km. Het pad buigt af naar rechts, even later naar links en dan weer naar rechts. Het komt uit op de weg die rechts naar Den Andel voert, de Noordpolderweg. In Den Andel rechtsaf, de Oude Dijk, en vervolgens de eerste weg links, De Streekweg. Na ongeveer 1 km staat aan de linkerkant de kerk van Den Andel. Van april t/m oktober geopend van donderdag t/m zondag.
Het traject naar Den Andel gaat deels over een graspad. Na veel regen kan dit een drassig stuk zijn. Het dorp vertoont op dit uur van de dag, vroeg in de middag, niet veel leven, maar vlak bij de kerk wordt het druk. Het zijn de kunstdagen, en de dorpskerk is open voor dichters die eigen werk voorlezen, begeleid door muziek. Dat trekt mensen uit omliggende dorpen, weet Jolanda Tuma, die ik bij de kerk tref. Zij is een van de drie ambassadeurs die de Protestantse Kerk aanstelde in het kader van de dorpskerkenbeweging. We hebben afgesproken dat ze meeloopt tot Saaxumhuizen.
Onderweg vertelt ze dat de dorpskerkenbeweging erop gericht is dat dorpskerken hun rol in de dorpsgemeenschap kunnen blijven vervullen. Dat kan bijvoorbeeld door het ‘omzien naar elkaar’ voor het hele dorp: door niet-kerkleden bij vreugde en verdriet een kaartje te sturen, of geslaagde scholieren een bloemetje. Het kan ook door het kerkgebouw open te stellen voor het dorp. In deze regio spelen de kunstdagen daar een rol in. “De dorpskerken van Eenrum, Den Andel en Westernieland bieden naast kerkdiensten ruimte voor andere vormen van spiritualiteit, zoals lezingen, muziek, exposities, pelgrimages en maaltijden. De kerken worden zo plekken waar dorpsbewoners een inbreng hebben en zich thuis voelen.”
Van Den Andel naar Saaxumhuizen
Vervolg De Streekweg tot een driesprong. Daar rechtsaf. Loop deze weg, achtereenvolgens de Andelsterweg en de Dikemaweg, richting Saaxumhuizen. Het is ongeveer 1,5 km tot de kerk van Saaxumhuizen. Deze is niet open, wel staat een sleuteladres vermeld.
Van Saaxumhuizen naar Eenrum
Vervolg de weg die overgaat in de Saaxumhuizerweg. Ga na ongeveer 1 km bij de driesprong rechtsaf, de Handerweg. De weg leidt rechtstreeks naar Eenrum.
Van Saaxumhuizen terug naar Eenrum is niet ver meer. Dankzij de kerktoren heb ik het startpunt snel weer gevonden. Ik ben ruim vijf uur onderweg geweest.
Pelgrimeren in Groningen
Groningen heeft meer pelgrimstochten. Op spig.nl vindt u 2500 kilometer aan pelgrimsroutes. De informatie is gratis te downloaden. Aansluiten bij een groep voor een wandeling met een ervaren gids kan ook. Aanmelden kan online.
