Vroeger, als ik een film keek en het werd me te eng, dan kneep ik even mijn ogen dicht. Wat ik niet zag, leek gewoon niet te bestaan, en kon me tenminste niet bang maken. En ik weet zeker dat ik niet de enige was die dat trucje toepaste. Soms zeggen we het ook tegen kinderen: kijk maar even niet. En we hebben niet voor niets kijkwijzers die jonge kijkers moeten beschermen tegen te heftige beelden.
De neiging om weg te kijken van ellende, vooral als die ellende zo overweldigend is dat we het gevoel hebben dat we er niets aan kunnen doen, lijkt een menselijke reactie te zijn, een soort overlevingsmechanisme.
Juist meekijken
In het boek Openbaring gebeurt het tegenovergestelde. Het staat vol met afschrikwekkende beelden, maar de schrijver van het boek roept juist op om mee te kijken met wat hij ziet. 'Toen het derde zegel werd verbroken, hoorde ik het derde wezen zeggen: "Kom!" Ik zag dit: een zwart paard met een ruiter, die een weegschaal in zijn hand hield. Ik hoorde iets als een stem te midden van de vier wezens zeggen: "Een dagloon voor een portie tarwe en een dagloon voor drie porties gerst. Maar laat wijn en olijfolie ongemoeid." Toen het vierde zegel werd verbroken, hoorde ik het vierde wezen zeggen: "Kom!" Toen zag ik een vaalgeel paard. De ruiter heette Dood, en Dodenrijk vergezelde hem. Zij kregen toestemming om op een vierde deel van de aarde dood en verderf te zaaien, door middel van het zwaard, hongersnood, dodelijke ziekten en wilde dieren.'
Angstaanjagend
We lezen hier over een boekrol die langzaam geopend wordt. Bij het verbreken van de zegels verschijnen er paarden die oorlog, schaarste, hongersnood en ziekte met zich meebrengen. En dat is nog maar het begin. Hoofdstukken lang wordt je meegenomen in allerlei beelden en visioenen, alsof je naar een angstaanjagende sciencefictionfilm kijkt. Waarom? Wat moeten we ermee?
Niet zonder strijd
Die angstgaanjagende beelden in het boek Openbaring staan tussen teksten over de overwinning van God door Jezus. Lees maar eens in hoofdstuk 5 en hoofdstuk 7. Wat leren we daarvan? Dat God ons niet voor de gek houdt met rooskleurige beelden, met een sprookje dat niet aansluit bij de realiteit op aarde. God is eerlijk. Zijn koninkrijk komt, maar niet zonder strijd.
Alert zijn
Wat betekent dat voor ons in het dagelijks leven? Vraagt het boek dat we de beelden in Openbaring zomaar verbinden aan dingen die in deze wereld gebeuren? Nee, maar het boek roept wel op om te leven met open ogen. Niet wegkijken, niet je ogen dichtknijpen, maar alert zijn om in alles wat er gebeurt niet overweldigd te raken, maar je ogen gericht te houden op God zelf. Het is een terugkerend thema in dit boek: standvastigheid, volhouden, trouw, zoals bijvoorbeeld staat in Openbaring 14:12: 'Hier komt het aan op de standvastigheid van de heiligen, die zich houden aan Gods geboden en aan de trouw van Jezus.'
Een boek om open te doen
Ook een terugkerend thema is om te leven met open ogen voor iedereen die de boodschap van dit boek nog niet kent. Openbaring is niet een boek om dicht te houden omdat de beelden zo ingewikkeld of angstaanjagend zijn. Het is ook geen boek om in kleine kring, achter gesloten deuren, interessante theologische discussies over te hebben. Het is een boek om open te doen, om zelf te lezen en om met anderen te delen. Zo staat in hoofdstuk 1 al: Gelukkig is wie dit voorleest, en gelukkig zijn zij die deze profetie horen. En aan het einde van het boek: Houd de profetie van dit boek niet geheim.
Is dat gemakkelijk? Nee. Is het de moeite waard? Ja. Luister maar naar hoe het boek afsluit: 'De Geest en de bruid zeggen: Kom. Laat wie dorst heeft komen; laat wie dat wil vrij drinken van het water dat leven geeft.' Dat is toch een uitnodiging die iedereen zou moeten horen?
Deze overdenking van ds. Ilse Visser was eerder te zien in Nederland Zingt. Kijk hier de uitzending terug.
