Ik ben opgegroeid in de kerk en heb sommige bijbelverhalen tientallen keren gehoord. Vervolgens heb ik in mijn werk als bijbelvertaler veel bijbelboeken uitvoerig en vers voor vers bestudeerd. Toch ervaar ik tijdens het lezen en bestuderen van de Bijbel nog steeds aha-momenten, momenten waarop er opeens een ander licht op een tekst schijnt. Puzzelstukjes vallen dan op hun plek en ik ontdek een heel nieuwe betekenis. Het zorgt ervoor dat de Bijbel het enige boek is dat ik herhaaldelijk heb gelezen.
De Bijbel is het enige boek dat ik herhaaldelijk heb gelezen.
Onze eigen bril
Het feit dat we steeds weer nieuwe dingen ontdekken, heeft te maken met de Geest van God, maar ook met iets anders, namelijk met ons mens-zijn. We bekijken de Bijbel met onze eigen bril op, gevormd door onze eigen geschiedenis, achtergrond en ervaringen met bepaalde teksten. Soms zijn deze positief, soms negatief. Bovendien hebben we onze eigen overtuigingen die functioneren als een filter over de dingen die we lezen. En dat is ook hier het geval.
Dwaalspoor
Het gaat vandaag over de sadduceeën. Eerst wordt Jezus ondervraagd door de farizeeën en herodianen over belastingafdracht, en nu komen de sadduceeën naar hem toe. Aanhangers van een religieuze groepering binnen het Jodendom ten tijde van Jezus, die, zoals hier wordt vermeld, geloofden dat er geen opstanding uit de dood is. Ze presenteren een Bijbels voorschrift en proberen zich voor te stellen hoe het naleven van dat voorschrift eruit zou zien in een extreme situatie: een vrouw die achtereenvolgens met zeven broers trouwt, waarbij zij telkens met de volgende broer trouwt wanneer een broer sterft. Stel nu dat zij allemaal uit de dood opstaan, van wie zal zij dan de vrouw zijn? Het lijkt een logische redenering, gebaseerd op de woorden van God. Maar wat zegt Jezus? Hij verklaart dat zij zich op een dwaalspoor bevinden.
Eigen overtuigingen
De vraag die dat bij mij oproept, is: hoe kwamen zulke geleerde mensen op zo'n dwaalspoor terecht? Dat dwaalspoor lijkt nauw verbonden te zijn met de verklaring in Marcus 12 vers 18: de sadduceeën ontkennen de opstanding uit de dood. Deze vermelding is achtergrondinformatie, een verduidelijking van Marcus voor zijn lezers. Maar juist deze context verklaart waarom Jezus vindt dat de sadduceeën op een dwaalspoor zitten. Ze bestuderen de woorden van God vanuit hun eigen aannames, namelijk dat er geen opstanding uit de dood plaatsvindt. Ze benaderen de woorden van God niet met een open geest, maar hebben al vooraf bepaald wat volgens hen wel en niet mogelijk is. Door deze filter van hun eigen overtuigingen interpreteren zij de voorschriften van Mozes.
Wat geloof ik eigenlijk wanneer ik de Bijbel opensla?
Ander gezichtspunt
Het is ontzettend moeilijk, zo niet onmogelijk, om de Bijbel volledig objectief te lezen. Ik denk niet dat dit van ons wordt verwacht. Maar hier maakt Jezus de sadduceeën zich bewust van hun beperkte perspectief. Hij daagt hen uit om de situatie vanuit een totaal ander gezichtspunt te bekijken. En dat gezichtspunt leidt tot een van Jezus' krachtigste uitspraken: God is niet de God van de doden, maar van de levenden.
Hoewel het verhaal van de vrouw met zeven mannen misschien niet relevant lijkt voor ons, kan de gedachte dat opstanding uit de dood onmogelijk is ons ook bezighouden. Net zoals allerlei andere overtuigingen die ons beïnvloeden wanneer we de Bijbel lezen. Het is niet fout om overtuigingen te hebben en kritisch te zijn. Maar het zou jammer zijn als onze eigen opvattingen de woorden van God verkleinen en krachteloos maken.
'God is niet de God van de doden, maar van de levenden.'
Voortdurende uitdaging
Het begint met eerlijk kijken naar onze eigen overtuigingen. Wat geloof ik eigenlijk wanneer ik de Bijbel opensla, en wat geloof ik niet? En hoe beïnvloedt dat mij tijdens het lezen? Dit is geen eenmalige oefening, maar een voortdurende uitdaging telkens wanneer we de Bijbel openslaan. Ben ik me bewust van mijn eigen overtuigingen? En ben ik bereid niet alleen kritisch naar de Bijbel te kijken, maar ook naar mijn eigen overtuigingen en open te staan voor nieuwe inzichten die God kan geven? Want dan kan het zomaar gebeuren dat die woorden tot leven komen, dat ze krachtig worden, dat ze ons bemoedigen en nieuwe hoop geven.
Bekijk deze overdenking in de uitzending van Nederland Zingt, 3 november 2024.
