Over Muriël Wol-Fernand
Muriël Wol-Fernand (gehuwd, twee kinderen, twee kleinkinderen) wordt in 1944 geboren in Paramaribo, Suriname. In 1964 komt ze naar Nederland, bezoekt de middelbare meisjesschool en volgt verschillende opleidingen. Op haar 50e haalt ze nog haar pabodiploma. Tot haar pensionering werkt ze als leerkracht.
Ze is lid van de Protestantse Gemeente ’s-Hertogenbosch, maar bezoekt elders in het land ook samenkomsten van de Evangelische Broedergemeente, de kerk uit haar jeugd. In de protestantse Grote Kerk in Den Bosch leverde ze al enkele keren een bijdrage aan de jaarlijkse Keti Koti-viering van het einde van de slavernij in Suriname op 1 juli 1863.
Scroll naar beneden voor de tekst van het lied 'We shall overcome'.
We shall overcome one day
“Dit is een tijdloos lied dat door iedereen gezongen kan worden. Het geeft power en zelfvertrouwen, het inspireert, maar leert je ook geduld en vertrouwen. ‘We shall overcome’ is sterk verbonden met de nazaten van de vrijgemaakten, nadat de slavernij eindigde in 1863. Er zijn mensen die vinden dat anderen zich dit lied niet mogen toe-eigenen. Zo denk ik er niet over.
Als ik het lied hoor, krijg ik op mijn netvlies beelden van al die tot slaaf gemaakten die zo geleden hebben, en er tegelijkertijd blind op vertrouwden dat zij het ooit beter zouden krijgen. Wrok of haat voel ik niet. Het lied gaat er juist over dat we zullen overwinnen.
‘Besef dat je er mag zijn voor jezelf én voor anderen’
De tegenstander die we zullen overwinnen, is degene die de g van ‘geloof’ en ‘God’ heeft ingewisseld voor de g van ‘geld’, die macht uitoefent, uitbuit. Ik vind: die tegenstander moet je wel de kans geven om tot inkeer te komen, tot bezinning. Dat gaat door dialoog. Ik geloof in klein beginnen, zaadjes planten bij de allerkleinsten.
Of de kerk goed omgaat met het slavernijverleden? Pas sinds 2021 wordt mij gevraagd te praten over Keti Koti (‘Ketenen Gebroken’, red.) en de gevolgen van slavernij. Voor die tijd leefde het niet. Het onderwerp was in de hele samenleving geen hot item.”
We shall all have peace
“Als er vrede is, dan is alles goed, het is ‘all right’. Bijvoorbeeld: je was ziek, je hebt gebeden en de ziekte is overwonnen. Of: je belt iemand die verdriet heeft, en als je ophangt heeft die persoon gelachen. Ik heb gebeden dat dit een goed gesprek zou worden dat niemand kwetst. Keti Koti is een beladen onderwerp.
Het is goed om er vrede mee te hebben dat de slavernij voorbij is. Om het dankbaar te herdenken en te vieren, en tegelijk ervoor te waken dat het weer gebeurt. Of je nu gekleurd bent of wit, rijk of arm: je moet trots zijn op wie je bent en je moet gelijkwaardige kansen krijgen – met kennis van ons gezamenlijke slavernijverleden en met goed onderwijs, zodat je kunt worden wie je wilt zijn. Dat gun ik nazaten van tot slaaf gemaakten én nazaten van hun overheersers. Alleen zo kun je in vrede leven. Ongelijkheid geeft spanning en leidt tot polarisatie.”
We shall all be free
“De mensen die dit lied in de vorige eeuw zongen, hadden een verschrikkelijk groot vertrouwen dat het ooit goed zou komen, denk ik. Dat ze zich op een dag vrij zouden vechten, vrij zouden zijn om te kiezen, vrij om in de Verenigde Staten ook voor in de bus te mogen zitten, vrij om te studeren, zichzelf te ontwikkelen en op waarde geschat te worden. Zelfbewust in het leven staan dus.
Van discriminatie heb ik geen last omdat ik het niet ‘toelaat’. Als er in die richting iets gebeurt, corrigeer ik, of stel ik vragen. Verder laat ik het bij die mensen. Ik vind ze kleinzielig, maar ik heb een hekel aan slachtofferig gedrag.
‘Voor mij betekent Keti Koti ook: bevrijd worden van de ketenen van nú’
Wat me wel zorgen baart, zijn de negatieve gevolgen van discriminatie en racisme: dat kinderen een te laag advies krijgen voor de middelbare school, dat dit onderwerp bij de geschiedenisles nooit goed behandeld werd.
Als kind stond ik niet zo uitgebreid stil bij Keti Koti. Bij ons thuis heette het Manspasi, emancipatie dus. Het was feest omdat we vrij waren, dat vierden we. Het had toen nog niet de beladen wending vol strijdbaarheid gekregen die het nu heeft.
Ik weet dat er slavenbloed door mijn aderen stroomt. Maar mijn karakter is: ik voel mij sterk, ik word gesterkt, maak er het beste van.
Voor mij is een aspect van Keti Koti ook dat we bevrijd worden van de ketenen van nú. We hebben onszelf nieuwe ketenen aangemeten door afhankelijk te zijn van social media en van likes, van geld en van wat je kunt bereiken. We zijn ook niet vrij van vreselijke uitspraken die anderen kapotmaken. Er zijn nog steeds oorlogen: in Oekraïne, in Israël. Daar zou ik vrij van willen zijn. Van de ketenen van de slavernij hoef ik niet vrij te zijn. Ik heb ze nooit om mijn benen gehad.”
If in our heart, we do believe
“Je wilt niet twijfelen, maar dat gebeurt natuurlijk wel. Dat je denkt: wanneer zullen mensen elkaar als gelijke gaan zien? Er zíjn geen rassen op deze wereld, er zijn alleen mensen. Je wilt het geloof behouden dat het goed komt. Misschien maak ik het niet mee, maar mijn kleinkinderen wel. Bij de Black Lives Matter-beweging zie je nu al dat allerlei mensen hand in hand lopen om op te komen voor gelijkheid. Dat geeft hoop.
‘Er zíjn geen rassen op deze wereld, er zijn alleen mensen’
Ik geloof dat God liefde is. Maar in hoeverre kunnen we zélf echt liefhebben? We zijn allemaal zondaars. Jezelf blijven corrigeren, reflecteren op je gedrag, is heel belangrijk. De kerk en het geloof helpen me daarbij. Als ik tegenslag ervaar, kan ik denken: waarom ik? Maar ik kan me ook afvragen: waarom ik niet? Waar heb ik het aan verdiend dat ik het zo goed heb? Ik heb daar niks voor gedaan! Als je dat inziet, helpt dat om te begrijpen dat ook de ander geen tegenprestatie hoeft te leveren om jouw zorg, mededogen of empathie te krijgen. Besef dat je er mag zijn voor jezelf én voor anderen.”
Lied: We shall overcome
We shall overcome (Yeah, Lord, Lord, Lord)
We shall overcome (One sweet day)
We shall overcome one day
We shall overcome one day
We shall overcome, Lord, Lord, one day
Yeah, yeah, yeah, yeah
If in our heart
We do believe
Lord, we shall overcome
Lord, one day, mmm
We shall all have peace one day (We shall all have peace)
We shall all have peace one day (We shall all have peace)
We shall all have peace, Lord, Lord, one day (one day)
Yeah, yeah, yeah, yeah
If in our heart, Lord
We, we do believe
Oh, we shall all have peace
Lord, one day (Oh, some day), mmm
We shall all be free one day, Lord (We shall all be free one day)
We shall all be free one day, Lord (We shall all be free)
We shall all be free, Lord, one day (One day)
Lord, Lord
Het al bestaande gospellied ‘We shall overcome’ werd in de jaren vijftig en zestig een protestlied van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Het lied kreeg bekendheid toen Mahalia Jackson en Martin Luther King het samen met zo’n 250.000 demonstranten zongen tijdens de March of Freedom in 1963. Er zijn verschillende versies in omloop.
