Met hart en ziel maak ik Hem groot
en vrolijk zing ik om God, mijn bevrijder.
Voor mij had Hij oog, zijn dienares;
Hij heeft mij gezien in mijn vernedering.
Nu word ik voor altijd gelukkig geprezen
door alle geslachten om wat Hij mij deed:
Grootse dingen en machtige daden
waarvan ik wil zingen. Heilig zijn Naam!
Met hart en ziel maak ik Hem groot
en vrolijk zing ik om God, mijn bevrijder.
Want Hij blijft zijn barmhartigheid trouw,
geslacht na geslacht, waar Hij wordt gekend.
Met krachtige hand brak Hij de trotsen,
smeet Hij hun hoogmoed aan stukken.
Hij haalde de machtigen neer van hun tronen,
maar armen en kleinen hief Hij omhoog.
Met hart en ziel maak ik Hem groot
en vrolijk zing ik om God, mijn bevrijder.
Wie hongerden zijn ruimhartig verzadigd,
wie alles bezaten staan met lege handen.
Israël koesterde Hij als zijn kind,
Hij bleef gedachtig aan zijn ontferming.
Zo heeft Hij gesproken tot wie voor ons leefden,
al sinds Abraham, – zo spreekt Hij voorgoed.
Met hart en ziel maak ik Hem groot
en vrolijk zing ik om God, mijn bevrijder.
Tekst: Sytze de Vries – Lucas 1: 46-55
Melodie: Willem Vogel
© makers
Toegelicht: Met hart en ziel maak ik Hem groot
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Magnificat anima mea!
Toen de engel Gabriël aan het jonge meisje Maria de geboorte van een zoon had aangekondigd, zij vervolgens naar haar tante Elisabet reisde die ook zwanger was, en de twee ongeboren kinderen elkaar leken te begroeten, barstte Maria spontaan in een loflied uit, zo wil het verhaal in Lucas 1 ons doen geloven. Haar lied werd als ‘lofzang van Maria’ vast onderdeel van de vespers (het avondgebed, een van de getijdendiensten in de kloostertraditie) en vooral bekend onder de Latijnse naam ‘Magnificat (anima mea)’: mijn ziel maakt groot!
Vorm
De vorm van dit Magnificat sluit aan bij de manier waarop in de kloosters psalmen worden gezongen, namelijk met een steeds terugkerend vers uit het lied, dat als een refrein (keervers) kleur geeft aan de hele tekst. Hier is het steeds de eerste zin van de lofzang die als keervers terugkomt. Het zet de feestelijke toon van het lied die er niet meer uit weggaat. Het benadrukt God als een bevrijder. En het knipt het lied in drie stukken (in de Bijbelse tekst loopt de tekst gewoon in één geheel door).
Groot en klein
Het eerste deeltje dat zo ontstaat gaat over een God die grote en machtige dingen doet, maar daarbij ‘mij’ (Maria), de nederige dienares, niet over het hoofd ziet. Hij maakt haar juist tot bepalend instrument in zijn heilsgeschiedenis. Alle gelovige geslachten zullen haar blijven gedenken als moeder van Jezus, de Redder. God kijkt vanuit zijn hoogte juist naar mensen in de diepte.
Machtigen en armen
Dit thema zet door, door het hele evangelie van Lucas heen: de rijken versus de armen. Het is het best verwoord in de tekst dat ‘machtigen van de troon worden gestoten en nederigen omhooggeheven’. Het Magnificat zet met die omkering de toon voor de rest van het evangelie, zo lijkt het.
Israël
De belofte van Jezus als Redder der wereld wordt, tot slot, in het kader van heel de geschiedenis van het volk Israël geplaatst, waarvan hij een zoon is. In Maria’s zwangerschap gedenkt God zijn belofte van eeuwen her aan Abraham. Het onmogelijke verhaal van toen wordt voortgezet in een nieuw onmogelijk verhaal: een jonge vrouw die nog geen omgang had met een man wordt zwanger. Gods wegen blijven ondoorgrondelijk, maar zetten altijd door, met het oog op een heilzame toekomst.
Combinatie
De lofzang van Maria staat niet op zichzelf. Deze zetting van de lofzang van Maria vormt namelijk een combinatie met vergelijkbare zettingen van Sytze de Vries en Willem Vogel van de andere twee lofzangen uit het evangelie van Lucas, die eveneens als c-nummer in het liedboek zijn te vinden: die van Zacharias (Benedictus, lied 158c) en die van Simeon (Nunc Dimittis, lied 159c).
Dit lied werd gezongen in een aflevering van Petrus in het land (10 december 2022). Kijk hier de aflevering terug. Kijk ook de overdenking uit deze aflevering terug:
