Gastvrijheid is een belangrijk thema voor kerken. De kerstpreken zitten misschien nog in onze herinnering: er was geen plaats in het gastenverblijf (Lucas 2:7). Jozef, Maria en kind komen terecht in een stal met een voederbak als kribbe. Elk jaar is deze tekst weer actueel.
Recent is een mooi boek uitgekomen over gastvrijheid, geschreven door Chris Keulemans (die onder meer directeur van debatcentrum De Balie in Amsterdam is geweest). Chris verhuisde als kind vaak, zat in heel veel landen en ontdekte dat er over de hele wereld evenveel gastvrijheid wordt gegeven als ontvangen. Het boek staat vol met reisverhalen naar bijvoorbeeld Sarajevo, Belgrado, Berlijn, Tunis en Beiroet. ‘Romanachtig’ beschreven.
‘Gastvrijheid is net zo belangrijk voor ons bestaan als lucht en water’, schrijft Keulemans. Maar: als je een wereldkaart zou maken met een rode stip voor elk gebaar van gastvrijheid, dan zou je die rode gebieden vooral zien in werelddelen waar het niet goed gesteld is met lucht en water. In Europa hebben we gastvrijheid verleerd. We hebben de gastvrijheid steeds verder uitbesteed aan de welvaartsstaat. Gastvrijheid is een dienst geworden. Hoe rijker we zijn, hoe minder vanzelfsprekend wordt gastvrijheid. We verwijzen door naar de overheid of naar de voedselbank.
Keulemans komt op zijn reizen veel vanzelfsprekende gastvrijheid tegen. Het zit in de cultuur van veel landen ingebakken en is zo oud als in de tijd van Ibrahim/Abraham: de deuren van zijn huis stonden in alle windrichtingen open. Inmiddels leven we in steden en is er alleen nog gastvrijheid in herbergen, later hotels. Gelukkig zijn er ook in Keulemans’ stad Amsterdam (Noord) mooie gebaren van gastvrijheid te ontdekken. Zo zwart-wit is het dus niet. Maar de gastvrijheid staat ook daar op het spel door de vele heipalen en drilboren.
Keulemans probeert de oorspronkelijke gastvrijheid op te sporen en is op veel plekken in de wereld om de kunst van die gastvrijheid aandachtig te bekijken. Het heeft geleid tot een mooi boek, maar ook tot een boek dat schuurt. Het ‘gastenverblijf’ uit Lucas zit bij ons behoorlijk dicht.
Keulemans kwam op plekken waar een huis bestaat uit wat planken. Er was niks. Maar de bewoners lieten hem niet gaan. Er moet eerst samen gegeten worden.
Het boek liet mij achter met één grote vraag: wat doe ik?
Het boek 'Gastvrijheid' is uitgegeven bij uitgeverij Jurgen Maas en kost 22,99 euro.
