Onlangs bekeek ik via Picl, de website waarmee je thuis tegen betaling filmhuisfilms kunt bekijken - reuzehandig als er weer eens een lockdown is -, twee films met hetzelfde thema. Zowel in ‘The Father’ als in ‘Supernova’ word je als kijker meegenomen in levens die overschaduwd worden door oprukkende dementie. Dementie is een ziekte die, naarmate onze samenleving vergrijst, steeds meer mensen raakt. In mijn werk als predikant heb ik er regelmatig mee te maken. Het is een ontregelende ziekte zowel voor de mensen die het overkomt als voor hun omgeving. Deze twee films voegen iets toe aan mijn begrijpen van de ziekte en de gevolgen ervan.
Voortdurend in verwarring
‘The Father’ is een verwarrende film. En dat is precies de bedoeling van regisseur Florian Zeller die de kijker het perspectief geeft van de hoofdrolspeler, Anthony Hopkins, een keurige gentleman uit de Britse upperclass die langzamerhand zijn greep op de werkelijkheid verliest.
We beleven het verhaal door de ogen van Anthony die meemaakt hoe zijn dochter Anne, prachtig gespeeld door Olivia Coleman, probeert een verzorgster voor hem te regelen omdat zij zelf naar Parijs gaat verhuizen. Anthony, die al tientallen jaren in een prachtig groot appartement in London woont, vindt dat niet nodig. De kijker is, net als Anthony, voortdurend in verwarring over het tijdsverloop. Gaat dochter Anne nu wel of niet naar Parijs verhuizen? Woont Anthony nu in zijn appartement of in dat van Anne?
Regisseur Florian Zeller is genadeloos: de kijker krijgt geen antwoord op de vele vragen die ontstaan tijdens de film. Je blijft als kijker veroordeeld tot het verwarde hoofd van de hoofdrolspeler. Dat zorgt ervoor dat je een klein beetje gaat begrijpen van de verwarring die een mens met dementie moet voelen. Tegelijkertijd voel je de enorme zwaarte van de mantelzorg voor een demente ouder. Dochter Anne wordt tot wanhoop gedreven.
Bekijk hier de trailer van de film 'The Father':
Vragen die met je meegaan
‘Supernova’ gaat over de relatie tussen twee geliefden die ingrijpend verandert doordat een van hen dement wordt. Tusker en Sam, rollen van Colin Firth en Stanley Tucci, zijn al bijna twintig jaar een stel, Sam is concertpianist, Tusker is schrijver.
Eerst lijkt de film een gewone road-movie te zijn. Tusker en Sam rijden met een charmante kleine camper door de prachtigste Engelse landschappen. Maar al snel blijkt er iets anders aan de hand te zijn dan een mooi reisje van twee geliefden. Tusker heeft de ziekte van Alzheimer en verliest steeds meer de grip op de dagelijkse werkelijkheid. Met de camper zijn ze onderweg langs plaatsen waar ze vroeger zijn geweest, ze gaan op bezoek bij familie en eindigen op een plaats waar Sam een concert gaat geven.
Gaandeweg wordt duidelijk dat Tusker steeds grotere stukken van zijn geheugen aan het verliezen is. Hij verdwaalt, kan niet meer schrijven, en weet niet meer goed hoe hij zich moet aankleden. Op andere momenten is hij weer heel helder. Gaandeweg ontdekt Sam dat Tusker een plan heeft. Eerst is dat een surpriseparty voor de verjaardag van Sam, maar later vindt Sam ook een opgenomen afscheidsboodschap. Tusker is van plan zijn leven te beëindigen.
De grote vraag die je als kijker meeneemt is in hoeverre je zelf mag, en kunt, beschikken over je eigen leven. Het verlangen van Tusker om uit het leven te stappen zolang hij nog in staat is om daar zelf over te beslissen, het verlangen om te voorkomen dat hij zelfs zijn geliefde Sam niet meer zal kunnen herkennen, wordt heel invoelbaar gemaakt. Het zijn vragen die met je meegaan als de film al lang weer afgelopen is. Net als de liefde tussen Sam en Tusker die voelbaar, en overtuigend, door de film is heen geweven.
Bekijk hier de trailer van de film 'Supernova':
Aanzet tot reflectie
The Father en Supernova zijn twee films die stof tot nadenken aanreiken en die helpen om een klein beetje in te zien wat het betekent om te verdwalen in je eigen hersens en gedachten. Dat laatste is beklemmend, het helpt mij om iets te begrijpen van de ontreddering die ik soms aantref bij mensen met beginnende dementie. De vragen uit Supernova - wat kan ik mijn naasten aandoen, in hoeverre mag ik over mijn eigen leven beschikken - zijn vragen die breed leven in de samenleving en daarmee ook in de kerk. Makkelijke antwoorden zijn er niet, maar de films zetten aan tot reflectie en compassie.
The Father en Supernova zijn te bekijken via picl.nl, het online platform van de Nederlandse filmhuizen.
