Jaar in, jaar uit schreef ik als dorpsdominee stukjes in het kerkblad over inkeer. Bij het ingaan van de veertigdagentijd vertelde ik over gelovigen de eeuwen door die zich in de weken voor Pasen naar binnen keerden, aan zelfonderzoek deden. ‘Wat kan anders, wat kan beter?’
Ik heb toen nooit echt begrepen wat inkeer is, hoe het werkt en wat het met je doet. Nu, in deze weken, waarin ik stilgezet ben door avondklok, uitgaans- en ontvangstbeperkingen, nu weet ik wat inkeer is, ik voel het aan den lijve.
O zeker, toen schreef ik over het volk Israël dat veertig jaar in de woestijn was. Over Jezus die veertig dagen in de woestijn verzocht werd door de boze. Over Johannes de Doper die zich in de steppe in leven hield met sprinkhanen en wilde honing.
Geregeld vertelde ik over woestijnvaders en kluizenaressen die zichzelf de prikkels en geneugten van het bruisende leven ontzegden, en een leven van eenvoud en onthouding kozen. Altijd schreef ik over het nut van de vastentijd, een periode waarin je genoegen neemt met minder.
Nu voel ik wat vasten is. In wat wij meemaken, in hoe we ermee worstelen. De zelfgekozen vastentijd uit voorgaande jaren waarin ik ervoor koos veertig dagen voor Pasen geen koek, snoep en alcohol te gebruiken, valt in het niet bij de vasten die mij nu overkomen is.
Niet meer eten met vrienden, geen bezoek aan familie, geen verjaardagen en hoogtijdagen. Geen kunst, cultuur en kerkdiensten van aangezicht tot aangezicht. Geen kerstnachtdienst, geen oud en nieuw, geen museum, geen sport, geen winkelcentrum.
Ik ervaar dat zo’n woestijntijd een barre tijd is. En ik beleef ook goede dingen. Ik heb tijd om na te denken. Wat is belangrijk in mijn leven? En wie vooral? Wat mij vroeger geleerd is door mijn leraar scheikunde, ervaar ik nu: dat niet het vele goed is, maar het goede veel.
De grote werken van de Russische schrijver Lev Tolstoi ben ik opnieuw gaan lezen. Als student had ik ze ooit gelezen, maar nu geheel anders. Oorlog en Vrede gaat nu over onze oorlogen en onze vrede. Anna Karenina beschrijft onze liefdes, de keuzes die wij maken.
Bach en Händel komen binnen nu, Willie Nelson en Leonard Cohen ook trouwens. There’s a crack in everything, that’s where the light comes in – In alles zit wel een barst, daarlangs komt het licht binnen.
Ons gezin is me net zo lief als altijd, maar het voelt alsof ik er meer voor opensta nu. Bij de dagelijkse wandeling langs de Friese wateren en velden overkomen me vaker dan voorheen stilte en eeuwigheid.
Zo kom ik toe aan hoofd en ziel. Dit is dus inkeer. Zoals de psalmregel Mijn ziel keert zich stil tot U. Afgelopen week is met Aswoensdag de veertigdagentijd begonnen. Het zal deze weken een andere tijd van inkeer zijn.
Foto: Unsplash
