Ik hoop op: gezondheid, een gelukkig leven, een nieuwe baan, een ander huis, een zwangerschap, een relatie … en zo kan ik nog wel even doorgaan. De lijst van dingen waarop we hopen is vaak lang. Soms voelen we onszelf verantwoordelijk voor het in vervulling gaan van onze wensen op die lijst, soms wachten we in spanning af wat het leven ons zal brengen.
Hoop wordt wanhoop
Misschien herken je dat wel. Zomaar, in een moment, kun je het gevoel hebben dat alle hoop die je had, verdampt. Een ontslag, rekeningen die je niet kunt betalen, een slechte uitslag in het ziekenhuis, een miskraam, een relatie die stukloopt … Hoop slaat om in wanhoop. En dan heb ik het alleen nog maar over ons eigen kleine leventje. Kijk je daarbuiten, naar de wereld om je heen, dan kun je heen en weer geslingerd worden tussen hoop en wanhoop. Berichten over het klimaat, over wereldwijde crises, over onrust, geweld en honger. En niet te vergeten de oorlog in Oekraïne.
Hoe houden we hoop?
Eerst konden we ons niet voorstellen dat het ooit zover zou komen. Toen was daar toch die inval. We hoopten met z’n allen dat het snel voorbij zou zijn. Maar dagen werden weken, weken werden maanden, en ondertussen zijn we meer dan een jaar verder. Het land ligt in puin, tienduizenden mensen zijn omgekomen en nog veel meer levens zijn verwoest. In Oekraïne, maar ook in Rusland.
Typ je op internet ‘hoop voor Oekraïne’ in, dan kom je de meest uiteenlopende initiatieven tegen om Oekraïners te steunen. Zeker, mensen voelen zich gesteund en bemoedigd. Maar hoe lang lukt het ons nog om te hopen dat het beter wordt, te hopen op vrede? Of raken we moe en geven we de hoop op? En hoe is dat voor ons eigen leven, hoe houden we hoop voor alle hopeloze situaties waarin we soms zitten?
Hoop als zekerheid
In de eerste verzen van Romeinen 5 gaat het ook over hoop. Het wordt drie keer genoemd. Het is hetzelfde woord als waar ik het zojuist over had. En toch lijkt Paulus hier iets heel anders te bedoelen. Volgens hem is hoop helemaal niet iets twijfelachtigs, of een onzekere wens. En het is al helemaal geen ‘uitgestelde teleurstelling’. Integendeel, Paulus spreekt hier over hoop als iets dat heel zeker is, iets waarin hij het volste vertrouwen heeft. Hij zegt zelfs: deze hoop zal niet worden beschaamd. Je zou ook kunnen zeggen: deze hoop zal je niet teleurstellen.
De hoop die God ons geeft, wordt juist zichtbaar in situaties waarin alle hoop verloren lijkt
Aangewakkerde hoop
Je vraagt je misschien af: waar heb je het over, Paulus, wat voor hoop is dat? Loopt jouw leven precies zoals je het voor ogen had? Voel jij je nooit wanhopig? Wat zou hij antwoorden? Zijn leven liep totaal niet zoals hij het gepland had. Hij had alle reden om wanhopig te zijn. Hij werd vervolgd. Hij belandde keer op keer in ellendige situaties. En juist die situaties wakkerden zijn hoop alleen maar aan, zo schrijft hij in dit hoofdstuk.
Vertrouwen voor de toekomst
Nogmaals de vraag: wat is de hoop waarover Paulus het heeft? In het Grieks ligt de betekenis van de woorden ‘hoop’ en ‘geloof’ dichter bij elkaar dan in het Nederlands. De Griekse woorden voor ‘hoop’ en ‘geloof’ zou je allebei kunnen vertalen met ‘vast vertrouwen’. Bij ‘geloof’ ligt de nadruk op het heden, op het vaste vertrouwen in Gods genade in het leven nu. Bij ‘hoop’ ligt de nadruk op de toekomst, op het vaste vertrouwen dat God zijn beloften voor de toekomst zal nakomen: God zal redding brengen, er zal een einde komen aan alle wanhoop. Voor Paulus staat dat vast. Dat is de hoop waaraan hij zich vastklampt, in elke situatie.
Op een nieuwe manier hopen
Met Paulus leren we dus op een nieuwe manier hopen, voor onszelf en voor de wereld. De hoop die God ons geeft, overstijgt ons verlanglijstje van dingen die wij vertwijfeld hopen. De hoop die God ons geeft, is een hoop die doet leven, nu en voor altijd!
Hoe die hoop eruitziet, nu, vandaag de dag? Precies zoals Paulus al schreef: die hoop wordt juist zichtbaar in situaties waarin alle hoop verloren lijkt. Het doet me denken aan een foto uit Oekraïne, een beeld dat me het hele jaar is bijgebleven. Een beeld dat mij iets laat zien van de hoop waarover Paulus schrijft. Op de foto zie je kleine groepjes mensen. Terwijl de vijand de stad nadert, knielen ze neer op het plein voor de Sint-Sofiakathedraal in Kiev. Ze bidden. Sommigen van hen weten nog goed wat het betekent te moeten lijden als volgeling van Jezus. Zij hebben dat eerder meegemaakt, tijdens de donkerste dagen van het communisme. Ze laten zich niet afschrikken door die herinneringen. Juist die herinneringen maken dat zij opnieuw en des te meer hun hoop vestigen op God, hun redder.
Deze meditatie was op 26 februari 2023 te zien in Nederland Zingt op Zondag, een programma met muziek uit de volle breedte van de kerken rond een wisselend thema en een meditatie. Bekijk hier de uitzending terug.
Tekst: Ilse Visser | Beeld: Xander de Rooij
