Al in de eerste christengemeenten werd gesproken over de ‘maaltijd van de Heer’ (1 Korintiërs 11: 20). Het avondmaal is dus alsof je aan tafel zit bij Jezus Christus. Hoe het precies gevierd wordt, verschilt per gemeente: zittend aan tafel, staand in een kring of lopend langs een dominee en ouderling, met wijn of druivensap, met een stevig vloerbrood, licht witbrood of glutenvrije toastjes.
Maar de Bijbelse basis is hetzelfde: de deelnemers gedenken het lijden en sterven van Christus, en vieren dat hij is opgestaan uit de dood. Bij elke viering spreekt de dominee ook de zogeheten instellingswoorden uit: citaten uit de bijbelboeken Mattheüs en Marcus die het Laatste Avondmaal beschrijven.
Servies
Het kan zittend aan een lange tafel voorin de kerk, zittend in de kerkbanken, staand in een kring of lopend langs een dominee en ouderling. Om het avondmaal uit te delen, wordt het avondmaalsservies gebruikt: een avondmaalsbeker, een schenkkan voor de wijn en een schaal met brood.
Wat het servies betreft, waren er voor corona twee ‘trends’: zilver- of goudkleurig servies in klassieke sierlijke vormen, of aardewerken gerei in verschillende kleuren. Door de coronacrisis zijn in veel gemeenten ook kleine glaasjes of bekertjes geïntroduceerd.
Zichtbaar
In de schenkkan zit wijn of druivensap. Sommige gemeenten bieden beide opties aan. De dominee neemt de schenkkan, schenkt de drank in een grote beker en spreekt de bijbehorende instellingswoorden uit. De beker wordt dan rondgedeeld, of de deelnemers lopen langs de dominee of een ouderling.
Bovenop de schaal met stukjes brood ligt een speciaal stukje voor de predikant: dit is extra groot, of bestaat uit twee stukjes die nog net aan elkaar vast zitten. De dominee neemt dit stuk terwijl hij of zij de instellingswoorden uitspreekt en breekt het brood in tweeën, zodat de hele gemeente het kan zien.
Lees meer over dit soort protestantse onderwerpen in de Canon van het Nederlandse protestantisme. Je kunt het boek hier bestellen.
Denken en doen. Lichaam en ziel. Het vieren van het avondmaal is een onmisbare aanvulling op de woorden die we horen in de kerk, vindt Gertine Blom:
Tekst: Judith van der Spoel| Foto: Arend-Jan Westerhuis
