Elbert Smelt is presentator en leadzanger van de wereldmuziekgroep Trinity. Voor de EO maakt hij sinds ruim een jaar de podcast 'Kerk en ik'. In zijn maandelijkse column voor Petrus doet hij verslag van zijn persoonlijke zoektocht.
'Nog even snel de baby op bed leggen hoor!' roept Elbert Smelt uit het bovenraam, als de bel gaat. Al snel zwaait hij met een brede glimlach de voordeur open. Het is een zeldzame vrije ochtend in een drukke septembermaand, waarin hij een nieuwe kersttour met zijn band Trinity voorbereidt, verschillende programma's bij de EO maakt, en ondertussen met zijn gezin een belangrijke spil is in een woonvorm in de Amsterdamse Bijlmer, waar dakloze moeders en hun kinderen een tijdelijk thuis vinden.
Een van de programma's waar Elbert intensief mee bezig is, is de podcast 'Kerk en ik'. Het is een podcast die grote vragen over de toekomst van de kerk aan de orde stelt, maar zich tegelijkertijd laat beluisteren als een persoonlijke zoektocht. "Toen ik als presentator gevraagd werd, dacht ik eerst: waarom ik? Ik ben helemaal geen theoloog. Maar de vraag kwam omdat ik persoonlijk zoekend ben als het gaat om de kerk, en daarin ben ik toch een soort representant van mijn generatie."
Een zin die in elke aflevering terugkomt, is: 'Ik kan niet met en niet zonder de kerk.' Wat betekent dat?
"Toen ik aan deze podcast begon, voelde ik een behoorlijke allergie ten opzichte van de kerk als 'instituut', met al haar tradities en soms ook ballast. Tegelijkertijd - en dat ervaar ik steeds sterker - heeft ook mijn generatie een grotere groep nodig, een 'wij'. Een club waar je sowieso bij hoort, wie je ook bent en wat je ook presteert. Een plek waar je onuitputtelijke liefde kunt vinden, waar je mag leven uit genade, waar je fouten mag maken. Dat is bevrijdend in een wereld waar we steeds genadelozer voor elkaar zijn, waar we elkaar om het minste of geringste affakkelen."
“De kerk is een van de weinige plekken waar mensen van allerlei generaties bij elkaar komen, dat moeten we koesteren”
Ben je die waarde sterker gaan beseffen door de gesprekken die je voor 'Kerk en ik' hebt gevoerd?
"Ja, enorm. Ik voel me best vaak op mijn nummer gezet door de mensen die ik interview. Mijn generatie heeft heel goed geleerd om vragen te stellen vanuit individualiteit en authenticiteit, maar we blijken slecht in staat om ons te voegen naar een traditie en vaste gebruiken, om een gebedsleven te onderhouden. En dan komen we er vroeg of laat achter dat er in de praktijk niks terechtkomt van al onze goede plannen en individualistische, super-authentieke ideeën. Je redt het gewoon niet alleen, je hebt dat instituut heel hard nodig. Zeker als je een gezin krijgt, en je je kinderen iets over God wilt meegeven."
"Daarom heb ik mezelf een tijdje geleden streng toegesproken: dat eeuwige 'zoeken', daar heeft niemand wat aan. Durf nu eens te kiezen, durf ergens thuis te komen. Dat bleek eigenlijk heel bevrijdend te zijn. Ik kan nu weer een 'thuisgevoel' ervaren bij heel verschillende kerkelijke tradities uit mijn jeugd, zowel bij orgelmuziek als bij Opwekkingsliederen."
Zie je die terugkeer naar 'het instituut' ook terug bij generatiegenoten?
"Ik zie dat steeds meer jonge mensen de kerk en de kerkelijke traditie opnieuw leren waarderen. Er zijn bijvoorbeeld veel mensen die bewust kiezen voor een kerk vanwege de schoonheid van een bepaalde liturgie. Tegelijkertijd zie ik ook generatiegenoten die ervoor kiezen om vast te houden aan het 'zoeken'. Het gevaar is dat je dan blijft hangen in een bepaald cynisme, dat je jezelf aan de zijlijn plaatst.
Sommige jonge predikanten durven dat trouwens heel goed te benoemen: 'Dat geaarzel en getreuzel, het met één been buiten de kerk staan, daar heeft niemand wat aan. We moeten het samen doen. Dus durf te kiezen!'"
"Ik zie dat steeds meer jonge mensen de kerk opnieuw leren waarderen”
In de podcast komen verschillende thema's langs, van 'Geloven als een millennial' tot 'De kerk als community'. Met welk thema zijn jullie nu bezig?
"Ik heb net een serie gesprekken gevoerd over 'Muziek in de kerk', een onderwerp dat eigenlijk iedereen wel raakt. In de kerk is over niets zoveel discussie als over muziek! Dat heb ik als tiener zelf meegemaakt: mijn 'herrie-bandje' zorgde voor flink wat gedoe in de kerk.
Ik vind het mooi wat Nynke Dijkstra hierover zei: we hoeven conflicten over muziek niet te mijden, maar kunnen die juist aangrijpen als een kans om met elkaar in gesprek te gaan over ons geloof. Ook intergeneratief! We gaan er altijd maar vanuit dat we weten hoe de ander denkt. 'Ouderen denken zo over jongeren' en 'Jongeren denken zo over ouderen'. Terwijl we zouden moeten checken: klopt dat wel? De kerk is een van de weinige plekken waar mensen van allerlei generaties bij elkaar komen, en dat wordt steeds unieker. Dat zouden we moeten koesteren."
Beluister alle afleveringen van de podcast 'Kerk en ik' via eo.nl/kerkenik.
Tekst: Jedidja Harthoorn | Foto: EO
