Vanaf het moment in 2013 dat de nieuwgekozen paus Franciscus voor het oog van de wereld verscheen, was ik fan van hem. Vanwege het eenvoudige zilveren kruis dat hij daarbij om zijn hals droeg. Hij stond daar in zijn onopgesmukt wit gewaad tussen kardinalen van wie de een nog schitterender gekleed was dan de ander. Zij droegen kruisen van goud, ingelegd met edelstenen. De eenvoud van de paus viel uit de toon.
Vervolgens bleek dat hij niet in het pauselijk paleis, maar gewoon bij de gasten van het Vaticaan wilde wonen. Binnen het Vaticaan reed hij rond in een oude, witte Renault 4, en niet in een limousine.
De nieuwe paus bleek een man van het volk. Hij kwam op voor de armen en voor wie lijden. Voor Pasen waste hij de voeten van daklozen, en een van zijn eerste ‘staatsbezoeken’ bracht hij aan het eiland Lampedusa, waar veel bootvluchtelingen uit Afrika aanspoelen.
De eenvoud van de paus viel uit de toon
Heeft hij de kerk en de wereld veranderd? Nee, dat heeft hij niet. Maar hij sprak onomwonden de grote regeringsleiders aan. Met kritische woorden over de oorlogen in Gaza, Soedan, Congo en Oekraïne, en riep onophoudelijk op tot vredesonderhandelingen.
Hij veroordeelde de bouw van de muur in het zuiden van Amerika onder president Trump, en keerde zich tegen diens rigoureuze uitzettingsbeleid. Dat deed hij zo rechtstreeks dat deze hem maande zich niet te bemoeien met zaken die hem als kerkleider niet aangingen.
Binnen zijn eigen kerk keerde hij zich tegen het kindermisbruik van kerkelijke leidslieden. Hij brak met het doofpotbeleid. Oud-minister Wim Deetman, die in Nederland kerkelijke misstappen onderzocht, roemt hem om zijn baanbrekende maatregelen tegen misbruik.
Het zal voor velen te weinig zijn wat hij deed aan vernieuwing en strijd tegen onrecht en onvrede. Ook een paus is beperkt in zijn mogelijkheden. Maar hij deed wat hij kon. Beter veel druppels op een gloeiende plaat, dan de vuren opstoken.
Getroffen was ik door de naam die deze paus koos: Franciscus. Naar Franciscus van Assisi, die werkte onder melaatsen, armen en zondaars. Daarom, ter nagedachtenis aan paus Franciscus, het gebed van deze middeleeuwse bedelmonnik:
Heer, maak mij tot instrument van uw vrede:
Laat mij liefde brengen waar haat is,
eenheid waar mensen verdeeld zijn,
vergiffenis aan mensen die zwak zijn.
Laat mij hoop geven aan wie niet meer hoopt,
geloof aan wie twijfelt.
Laat mij licht brengen waar het duister is
en vreugde waar mensen bedroefd zijn.
Heer, help mij niet zozeer om zelf gelukkig te zijn als om anderen gelukkig te maken;
niet zozeer om zelf begrepen te worden als om anderen te begrijpen;
niet zozeer om zelf getroost te worden als om anderen te troosten;
niet zozeer om bemind te worden als om te beminnen.
Want als ik geef, zal mij gegeven worden,
als ik vergeef, zal mij vergeven worden,
als ik sterf, zal ik voor eeuwig leven.
Amen
