Wat is het collectieve verhaal van Nederland over de grond? Theoloog der Nederlanden Mirella Klomp gaat op verschillende plekken in Nederland op onderzoek uit. In deze zomerserie voor Petrus neemt ze je mee op pad.
Wie in de beschutting van de Allerhoogste woont
en overnacht in de schaduw van de Ontzagwekkende,
zegt tegen de HEER: ‘Mijn toevlucht, mijn vesting,
mijn God, op U vertrouw ik.’
Steeds opnieuw beeft de aarde in Groningen. Decennialange gasboringen veroorzaken niet alleen scheuren in huizen en muren, maar ook in dorpsgemeenschappen. Ik laat me meenemen in de verhalen van drie Groningers die alles weten van bevingen en wat deze met mensen en gemeenschappen doen: Reint Wobbes (Platform Kerk en Aardbeving), Marjo van Bergen en Astrid van der Eijk (beiden geestelijk verzorger aardbevingsgebied).
Aangrijpend
Reint ontvangt ons in zijn huis, een voormalige doopsgezinde pastorie. We zitten genoeglijk rond de tafel en Reint deelt koffie en Groninger koek. De knusse sfeer staat in schril contrast met het onderwerp dat we bespreken. Astrid en Marjo vertellen aangrijpende verhalen over mensen in het aardbevingsgebied, bijvoorbeeld over de man die door de jarenlange onzekerheid over het herstel en de veiligheid van zijn woning ziek thuis zit. Over een stel dat elke ochtend hun matras weer terug in bed moet tillen omdat het is verschoven. Hun huis staat tien centimeter uit het lood, maar volgens de overheid is niet te bewijzen dat dit door verzakking vanwege de gaswinning komt.
Aan het lijntje
Wanneer je huis beschadigd is, verlies je je basis. Maar, zo vertellen Marjo en Astrid, díé schade is te verhelpen. Het grootste leed wordt veroorzaakt door de manier waarop met de Groningse bewoners en hun huizen wordt omgegaan. Slachtoffers van bevingen worden vaak niet gehoord door de autoriteiten, worden eindeloos aan het lijntje gehouden en krijgen steeds weer nieuwe deskundigen over de vloer. Elke keer is er weer iemand die zegt ‘dit wel even te regelen’. Ondertussen zijn veel gedupeerden de wanhoop nabij. Astrid: “Mensen staan in de wachtstand. Hun huis verbrokkelt, ze weten niet hoelang het duurt.” Reint: “Er gaat veel geld naar juristen. Om je recht te halen moet je zelf een halve jurist zijn. Dat is niet iedereen gegeven, het kost te veel. Van elke euro die in de oplossing van de problemen gestoken wordt, gaat slechts 25 cent naar Groningers met schade.”
Onderhuids
Maar veel van de schade is niet zichtbaar zoals een scheur in de muur, het leed zit ook onderhuids. De Groningse gemeenschappen lijden als gevolg van de bevingen. Marjo: “In alle relaties wordt schade gemeld.” Hiermee bedoelt ze dat veel relaties, in families, in dorpen, onder spanning komen te staan door de afhandeling van de schade. Want wie krijgt er wel vergoeding en wie niet? Waarom wordt het ene huis opgelapt en het ander volledig herbouwd? Waarom moet de een lang en hoeft de ander maar kort te wachten op een ‘wisselwoning’? Mensen kunnen ook niet altijd weer begrip opbrengen voor de emoties van een ander. Bovendien leven veel mensen jarenlang in de herrie door alle breek- en bouwwerkzaamheden.
“Vertrouwen is een sleutelwoord voor mensen die in aardbevingsgebied wonen”
Vertrouwen
Ik realiseer me dat vertrouwen een sleutelwoord is voor mensen die in aardbevingsgebied wonen: vertrouw je de plek waar je woont, dat je woning overeind blijft staan? Maar ook: kun je de overheid vertrouwen? En je buren? En voor wie in God geloven: kun je in deze situatie op de nabijheid van God vertrouwen? Ik had niet vermoed dat de aardbevingen ook schade veroorzaken aan dat basale en existentiële vertrouwen in het leven zelf. En als het maar lang genoeg duurt, misschien zelfs ook in Wie dat leven draagt.
In de oude Groningse kerk vlak bij Reints huis hangt een bordje met de tekst van Micha 6:8 in Gronings dialect. Het treft me, ook al is het Gronings dialect me vreemd, dat een mens hierin zo liefhebbend wordt aangesproken. Toch blijkt in Groningen maar weer hoe moeilijk het is om te gehoorzamen aan dat wat God van mensen vraagt: recht doen, trouw blijven. Mensken nog an tou!
