Heer onze Heer, hoe zijt Gij aanwezig
en hoe onzegbaar ons nabij.
Gij zijt gestadig met ons bezig,
onder uw vleugels rusten wij.
Gij zijt niet ver van wie U aanbidden,
niet hoog en breed van ons vandaan.
Gij zijt zo mens´lijk in ons midden
dat Gij dit lied wel zult verstaan.
Gij zijt onzichtbaar voor onze ogen
en niemand heeft U ooit gezien.
Maar wij vermoeden en geloven
dat Gij ons draagt, dat Gij ons dient.
Gij zijt in alles diep verscholen,
in al wat leeft en zich ontvouwt.
Maar in de mensen wilt Gij wonen
met hart en ziel aan ons getrouwd.
Heer onze Heer, hoe zijt Gij aanwezig
waar ook ter wereld mensen zijn.
Blijf zo genadig met ons bezig,
tot wij in U volkomen zijn.
Tekst: Huub Oosterhuis
Melodie: 16e eeuw – ‘Slaat op den trommele’
© Gooi en Sticht, Utrecht (tekst)
Toegelicht: Heer, onze Heer, hoe zijt Gij aanwezig
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Aanwezigheid
Vaak wordt dit lied aan het begin van een liturgische viering gezongen – het zou evengoed kunnen bij aanvang van andere bijeenkomsten. Het is een typisch Huub Oosterhuis-lied dat gaat over de aanwezigheid en nabijheid van God. Men zou zelfs kunnen zeggen dat God niet alleen aanwezig is, maar de Aanwezigheid zelve is. Onder zijn eeuwige presentie mogen wij schuilen in heel dit bestaan, als jonge vogels onder de vleugels van de moeder (Psalm 57:2).
Onzichtbaar en toch menselijk
Het derde couplet wijst op de onzichtbaarheid van God, want ‘niemand heeft Hem ooit gezien’, toch ‘vermoeden en geloven’ wij dat Hij ons draagt. Dat is opvallend, gezien het couplet ervoor er juist op wijst dat Hij ‘zo menselijk in ons midden is’, met daarbij de bijna humoristisch aandoende opmerking dat Hij ‘daarom dit lied ook wel zal verstaan’. Er wordt natuurlijk gerefereerd aan die ene Mens die ons Gods barmhartigheid liet zien en door wie zijn liefde zichtbaar werd.
In alles verscholen
Maar God is in meer zichtbaar dan alleen in de Mensenzoon. In heel de schepping zit het geheimenis van God verborgen, ‘in al wat leeft en zich ontvouwt’. Maar binnen die schepping is het in het bijzonder de mens (vergelijk Psalm 8:6) in wie Hij wil wonen, ja, zelfs met wie Hij getrouwd is – met andere woorden: een verbond is aangegaan.
‘Heer, onze Heer’
Het laatste couplet neemt de aanroep van het eerste weer op: ‘Heer, onze Heer.’ Qua genre klinkt hierin een bekende acclamatie bij de voorbeden tekstueel terug: ‘Heer, onze Heer, ontferm U over ons.’ En feitelijk wordt dat hier met niet zulke heel andere woorden ook gezegd: ‘blijf genadig met ons bezig tot wij in U volkomen zijn.’
Begin of einde
Zoals wel vaker het geval is bij aanvangsliederen kunnen zij ook als slotlied gelden, waar onze dienst in de wereld aanvangt. Daar mag en moet Hij ook bij zijn. Het lied is niet in eerste instantie zo bedoeld, maar wie het spel van de liturgie verstaat kan het wel zo inzetten.
Dit lied klonk in een aflevering van Petrus in het land (14 januari 2023). Kijk hier de aflevering terug. Kijk ook de overdenking terug:
