God, die leven
hebt gegeven
in der aarde schoot,
alle vrucht der velden
moeten we U vergelden, -
dank voor ’t dagelijks brood.
Niet voor schuren,
die niet duren,
gaf Gij vruchtbaarheid,
maar opdat op aarde,
in uw goede gaarde,
niemand honger lijdt.
Maar wij rijken,
ach, wij blijken
hard en onverstoord.
Open onze oren,
Heer, opdat wij horen
’t roepen aan de poort.
Wil dan geven,
dat ons leven
zelf ook vruchtbaar zij.
Laat in goede daden
’t woord van uw genade
opgaan, sterk en vrij.
Tekst: Ad den Besten
Melodie: Willem Vogel
© Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK)
Toegelicht: God, die leven hebt gegeven
(door dr. Oane Reitsma, predikant van de Protestantse Gemeente Enschede)
Oogstlied
‘God die leven hebt gegeven’ klinkt altijd in de herfst, als danklied voor de oogst. We realiseren ons dan dat de vruchten die van de velden zijn gehaald geen vanzelfsprekendheid zijn. Het leven dat ons daarin en daarmee gegeven is, is van God gegeven, zo wil het lied benadrukken. Maar de intentie van God ging verder dan alleen monden voeden: álle monden moeten worden gevoed, vooral ook de hongerige. Zo gaat het lied niet alleen over dankbaarheid voor ‘het daaglijks brood’, maar over delen, barmhartigheid oefenen en gerechtigheid bewerkstelligen.
‘Vruchten vergelden’
Van sommige liederen is de beeldspraak heel direct. Bij andere liederen, zoals deze, ligt de betekenis subtieler en vraagt het meer concentratie om de tekst tot je door te laten dringen. Dat ‘vruchten vergolden’ moeten worden, betekent dat er iets tegenover moet staan. Ontvangen gaven zijn enerzijds wel genade (‘gratis’ – gewassen groeien voor niks), maar toch mogen we er dank tegenover zetten. God vraagt dat niet van ons, maar wij zijn het Hem wel verschuldigd, om in de beeldspraak te blijven.
‘Schuren die niet duren’
Zo is het ook met de ‘schuren die niet duren’: de vruchten worden niet gegeven om ze op te potten of op te slaan – hooguit een beetje als voorraad voor de magere jaren, niet eindeloos – maar vragen om gedeeld te worden. Zeker als er ergens honger is op de wereld (zie Lucas 12, 13-21). Want dat was de bedoeling van diezelfde schepping van God: delen en iedereen tot zijn recht laten komen!
Profetisch
Het 3e couplet borduurt daarop voort en noemt de mensen die bezit blijven verzamelen ‘hard en onverstoord’. Hun oren staan niet open voor de behoeftigen die aan de deur van Gods wereld rammelen. Zij moeten beseffen dat hun schuren immers ook niet blijvend zijn. Wat profetisch eigenlijk, want de klimaatcrisis drukt ons, zoveel decennia na het ontstaan van dit lied, nogmaals met de neus op de feiten: als wij alsmaar méér willen, doen wij schepping en medemens geweld aan.
Goede daden
Couplet 4 draait dan de beeldspraak van het eerste couplet om en betrekt het beeld van de vruchten op onszelf: laat ons vruchtbaar zijn en niet alleen maar ontvangen! Wij kunnen voor de wereld vruchtbaar zijn in goede daden. Want in die daden huist dezelfde genade van God als in de vruchten die we van de velden halen. Zij maken ons sterk om het onze aan de schepping bij te dragen. En langzaam verspreiden deze ‘goede vruchten’ zich dan over heel de wereld. Dan staan we sterk en worden wij geheel vrij door ons handelen: zijn we zonder schuld jegens de ander.
