Weinig rechten
Volgens schattingen leven er in Nederland 30.000 migranten zonder verblijfsvergunning. Velen van hen zijn arbeidsmigranten, anderen zijn na een mislukte asielprocedure in Nederland gebleven, bijvoorbeeld omdat het land van herkomst hen niet meer accepteert. Wie ongedocumenteerd in Nederland woont, heeft weinig rechten. INLIA helpt hen met informatie, advies en scholing en stimuleert de zelfredzaamheid van mensen zonder papieren.
Schrijnend
Kerk in Actie-partner INLIA (Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven ten behoeve van Asielzoekers) biedt hulp aan individuele asielzoekers, en ondersteunt en adviseert kerken hoe zij deze mensen hulp kunnen bieden. “De gevolgen van het asielbeleid in Nederland zijn voor bepaalde groepen asielzoekers schrijnend”, vertelt Helmer Roelofs, coördinator kerkelijke relaties en publieksvoorlichting bij INLIA. “Vooral voor hen die uitgeprocedeerd zijn en nergens heen kunnen. Zij komen op straat terecht, zonder enige vorm van overheidssteun of -opvang.”
Partij kiezen
INLIA is opgericht in 1988, een jaar nadat honderden geloofsgemeenschappen in Nederland en uit diverse andere Europese landen het zogenaamde ‘Charter van Groningen’ ondertekenden. Met het tekenen van dit manifest kozen kerken partij voor vluchtelingen en asielzoekers in nood, en beloofden elkaar steun en solidariteit bij het bieden van hulp en opvang in noodsituaties. Roelofs: “Kerken zien het als hun taak te helpen waar geen helper is, ook bij de opvang van vluchtelingen die nergens anders welkom zijn. INLIA werd het bureau om dit soort zaken te regelen, namens de kerken.” Naast de ondersteuning van deze ‘charterkerken’ is INLIA een kennisinstituut en vraagbaak voor rechtshulpverleners, gemeenten en andere professionals op het terrein van asielvraagstukken.
Namens de kerken
In de jaren dat Helmer Roelofs voor INLIA werkt, heeft hij al vele wetswijzigingen en veranderingen in het Nederlandse asielsysteem meegemaakt. “Na het jaar 2000 hadden vluchtelingen met een afgewezen asielaanvraag geen recht meer op zorg vanuit het Rijk. Het gevolg was dat tienduizenden mensen per jaar buiten alle voorzieningen vielen. Ze kwamen letterlijk op straat te staan.” INLIA ging namens de kerken in gesprek met burgerlijke gemeenten. “We maakten samen met gemeenten een plan”, vertelt Roelofs. “Vaak zorgden zij zelf voor een locatie, wij toetsten voor ruim 60 gemeente de dossiers van mensen en keken wie er in aanmerking kwam voor opvang. Kwam er een sporthal of een bejaardenhuis leeg te staan, dan konden gemeenten die plekken gebruiken om asielzoekers op te vangen. Wij zorgden voor de administratieve en juridische aspecten.”
De opvanglocatie van INLIA in Groningen
Bed, bad en brood
Sinds 2015 kent Nederland de bed-bad-broodregeling. Dat betekent dat een aantal gemeenten in Nederland - ook wel centrumgemeenten genoemd - deze basisvoorzieningen moeten regelen voor dakloze mensen zonder papieren. INLIA kreeg die taak in de provincie Groningen. “Wij moesten een behoorlijk grote voorziening in het leven roepen”, zegt Roelofs, “omdat Ter Apel binnen onze grenzen ligt, en er dus relatief veel asielzoekers in dit gebied verblijven.” Uiteindelijk kreeg INLIA een eigen gastenhuis, via de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) voor de gemeente Groningen. Ook in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven en Utrecht (waarvoor INLIA ook de toelatingstoetsingen verzorgt) kwam zo’n opvangvoorziening. In Groningen kunnen steeds zo’n maximaal 270 mensen zonder papieren verblijven. “Medemensen voor wie iedere deur gesloten is”, zegt Roelofs. “We zorgen voor perspectief voor de toekomst en werken aan drie mogelijke oplossingen: kijken of iemand toch nog recht heeft op een status in Nederland, de mogelijkheid van een veilige terugkeer naar het land van herkomst, of doormigreren naar een ander land. Voorwaarde voor toelating tot de opvang is dat de gasten meewerken aan een van deze drie oplossingen. “Het is een doorgangshuis, maar het verschilt per persoon hoe lang mensen er verblijven. We doen dit omdat we geloven dat iedereen recht heeft op een toekomst voor zichzelf en voor zijn of haar kinderen, in een land waar het veilig is.”
Een kamer in de opvanglocatie van INLIA in Groningen
Vrijwilligers uit kerken
In de opvang van INLIA krijgen mensen een beetje leefgeld. Ze moeten zelf zorgen voor hun eten en drinken. “Dat geeft invulling aan de dag”, vertelt Roelofs. Daarnaast worden er veel activiteiten georganiseerd. Daarbij helpen veel vrijwilligers uit omliggende kerken. “Zonder hen zouden we dit werk niet kunnen doen”, zegt Helmer Roelofs. “Vrijwilligers komen samen met de mensen tuinieren, wandelen, fietsen, gaan met ze op ziekenhuisbezoek, een uitstapje maken en noem maar op. Sommige geven taallessen, en een groep studenten komt regelmatig pannenkoeken of poffertjes bakken, samen met onze gasten.”
Ter Apel
Maar INLIA doet nog meer. "Sinds een half jaar verzorgen we ook crisisopvang", vertelt Roelofs. "Eind augustus 2022 deed burgemeester Schuiling van Groningen een beroep op INLIA en de kerken. Hij vroeg ons te helpen een bed te bieden aan de nieuw aangekomen asielzoekers die bij het aanmeldcentrum in Ter Apel buiten op het grasveld lagen." INLIA heeft inmiddels - samen met kerken - op ruim 60 locaties in heel Nederland meer dan 48.000 overnachtingen verzorgd.
Iets betekenen
Roelofs doet dit werk nu ruim 30 jaar. Veel zaken - zoals de bureaucratie en een wirwar aan regelgeving voor asielzoekers - roepen verontwaardiging bij hem op. “Dat is - naast mijn geloof - de drijfveer om in deze sector te werken. Het is mooi om op deze manier iets te betekenen voor de ‘vreemdeling binnen onze poorten’, een opdracht die Jezus zelf aan ons geeft.” Hoewel niet alle problemen kunnen worden opgelost, geven kleine individuele successen hoop. “Met het werk van INLIA kunnen we mensen helpen die nergens anders hulp kunnen krijgen.”
Lees meer over het werk van Kerk in Actie-partner INLIA:
