Vertrekken of blijven
Natalia Mozazu (16) uit Costești, dicht bij de Moldavische hoofdstad Chisinau, heeft vorig jaar examen gedaan. Ze wil dokter worden, maar weet niet waar ze later wil werken: in Moldavië of daarbuiten. “Mijn vrienden en ik praten hier vaak over. Sommigen van hen weten zeker dat ze willen vertrekken, bijvoorbeeld naar Amerika. Ik zou best willen blijven, maar ik vraag me af of ik hier een goede toekomst kan hebben. Het probleem is dat een dokter in Moldavië niet veel verdient.”
Natalia Mozazu (16) vraagt zich af of ze in Moldavië wel een goede toekomst heeft
Naar het buitenland vertrekken of in Moldavië blijven? Voor Moldavische jongeren die over hun toekomst nadenken, is dit misschien wel de eerste vraag die ze zichzelf stellen. Moldavië is het armste land van Europa, een ex-sovjetrepubliek ingeklemd tussen Roemenië en Oekraïne. De studie- en beroepsmogelijkheden zijn er beperkt, en de lonen laag. Daarom trekken veel mensen weg, op zoek naar een plek waar je meer kunt verdienen. Om een beeld te geven: een dokter in Moldavië verdient 500 euro per maand, een Moldavische bejaardenverzorgster in Italië krijgt drie keer zoveel.
In de kou
Sinds de val van het communisme in het begin van de jaren negentig is de bevolking door deze arbeidsmigratie met meer dan een miljoen afgenomen. Dit is een kwart van het totaal aantal inwoners. Op dit moment wonen er nog ruim 3 miljoen mensen in Moldavië, dat qua oppervlakte maar net iets kleiner is dan Nederland. Het zijn voornamelijk ouderen en jongeren die zijn overgebleven. De ontreddering en eenzaamheid onder hen is groot.
Grote problemen
De bevolkingskrimp kan Moldavië op korte termijn grote problemen opleveren (NOS, maart 2023). Gevreesd wordt voor personeelstekorten in bijvoorbeeld de zorg, doordat de achtergebleven bevolking relatief oud is.
Ouderen, met hun veel te kleine pensioen, hebben niemand om op terug te vallen en zitten ’s winters soms letterlijk in de kou. Sommige jongeren zien hun ouders maar een paar keer per jaar en worden zonder hen volwassen. Kerk in Actie ondersteunt Moldavische kerken die deze ouderen en jongeren via diaconale projecten met elkaar verbinden en dorpen zo weer leefbaar maken.
Corruptie
Hoe komt het dat Moldavië zo arm is? Corina Ershov legt het uit. Ze is toeristengids en weet veel van haar land. “Het grootste probleem is de corruptie”, zegt ze. “De regering heeft in de afgelopen jaren veel geld uit de staatskas gestolen. Er was nooit wetgeving om hiertegen op te treden. Een van de eerste beslissingen die onze nieuwe president in 2021 nam, was het opheffen van de onschendbaarheid van parlementsleden. Dit verbetert de situatie. Een tweede reden voor de armoede is dat Moldavië, een landbouwland, altijd afhankelijk was van de Russische markt. Sinds we ons meer oriënteren op Europa heeft Rusland sancties ingesteld. Hierdoor konden we geen producten zoals wijn en groente meer naar Rusland exporteren. Met hulp van de Europese Unie kunnen we dit nu gelukkig op de Europese markt verkopen.”
Voorzichtig optimisme dus bij Corina, die het overigens niet erg druk heeft met het rondleiden van toeristen. Want ook qua toerisme is Moldavië het slechtste jongetje van de Europese klas. Jaarlijks bezoeken een schamele 10.000 vakantiegangers het land – dat wél het grootste wijnhuis ter wereld heeft. Ter vergelijking: Vlieland trekt er elk jaar 140.000. Gelukkig is Corina ook vertaler. Hiermee verdient ze een prima boterham.
Aanmoedigen
Naast haar professionele werk is Corina betrokken bij Filocalia, de diaconale organisatie van de Orthodoxe Kerk van Moldavië. Ruim 90 procent van de bevolking hoort bij deze kerk. Bij Filocalia ontmoet Corina veel jongeren, die hier vrijwilligerswerk doen. “Je hebt twee categorieën: jongeren die niet geloven in een toekomst in Moldavië en dus weg willen, en jongeren die hopen op betere tijden voor hun land en daar een bijdrage aan willen leveren”, zegt ze. Ze schat de verhouding op 50-50.
“Ik steek veel energie in het aanmoedigen van jongeren om hier te blijven. In ons land zijn zeker kansen, en die nemen alleen maar toe.” Corina doelt op de toename aan initiatieven – vaak gesponsord door bijvoorbeeld de Europese Unie – die jongeren stimuleren om in Moldavië te blijven, en Moldavische arbeidsmigranten om naar hun land terug te keren. “De technische universiteit van Chisinau werkt sinds kort met studiebeurzen. Vorig jaar had deze universiteit 330 eerstejaarsstudenten, nu zijn het er 700.”
Ze vertelt dat er veel wordt geïnvesteerd in nieuwe banen in de ICT, en dat er sinds kort een subsidieprogramma is waarbij de overheid elke euro verdubbelt die iemand in een nieuw bedrijfje investeert. “In speciale televisieprogramma’s vertellen mensen over hun succesvolle terugkeer naar Moldavië. Vorige week ging het over een familie die vijftien jaar in Italië had gewoond en nu een goedlopend hotel heeft in de hoofdstad Chisinau. De week ervoor over een stel met twee kinderen: na een verblijf in Duitsland runnen ze nu een camping in een dorp op het platteland. Er is een zwembad bij, en allerlei andere voorzieningen. Diverse mensen uit het dorp hebben er een baan.”
Leuke dingen
Net als Corina ziet Natalia kleine veranderingen die het leven voor jongeren in Moldavië aantrekkelijker maken: “De laatste tijd worden er steeds meer leuke dingen georganiseerd in de stad, zoals concerten met Moldavische artiesten. Na mijn examen ben ik ook bij zo’n concert geweest, het was in een park en het was voor het eerst dat er zoiets werd georganiseerd. Ik vond het erg leuk. Of het onderdeel is van een beleid om jongeren in Moldavië te houden? Ik weet het niet!”
De nieuwe president en de nieuwe werkgelegenheidsinitiatieven maken Corina hoopvol dat uiteindelijk steeds meer jongeren in Moldavië zullen blijven. Zelf heeft ze een tijd geleden ook even in het buitenland gewoond, maar na een paar maanden wilde ze graag terug: “Ik hou van het eten, de muziek en de tradities van mijn land. Én van de gastvrijheid. Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, zag je die op haar best. We hebben op het hoogtepunt 800.000 Oekraïners opgevangen. Ik ken geen familie die geen vluchtelingen heeft geholpen. Een klein land met een groot hart, dat is Moldavië.”
Kerk in Actie helpt in Moldavië
Hoewel Moldavische kerken maar weinig geld en vrijwilligers hebben, willen zij er voor kwetsbare kinderen en eenzame ouderen zijn. Samen met partnerorganisatie Moldovan Christian Aid (MCA) ondersteunt Kerk in Actie kerkelijke gemeenten bij hun diaconale initiatieven. Voorgangers worden getraind een lokaal hulpprogramma op te zetten samen met jeugdgroepen uit hun kerk. Hierdoor ontvangen kwetsbare ouderen hulp en jongeren leren naar hun naasten om te zien. Zo worden dorpen in Moldavië weer leefbaar!
Geef voor dit belangrijke werk in Moldavië
Lees ook:
