Op steeds meer plekken in Nederland worden Festivals of Nine Lessons and Carols gehouden, naar het voorbeeld van een Engelse traditie die 101 jaar geleden, in 1918, in King’s College Cambridge begonnen is. Het is een viering waarin lezingen (lessons) en liederen (carols) afgewisseld worden. Traditiegetrouw klinkt als openingslied ‘Once in royal David’s city’. Dankzij de radio- en televisie-uitzendingen door de BBC en de vele plaat- en cd-opnames die op de markt kwamen, werd het Festival of Lessons and Carols ook in Nederland populair.
150 Facebookreacties
Als onderdeel van mijn postdoc-onderzoek, aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam, naar ervaringen in de Choral Evensong richt ik me deze laatste maand van het jaar op de populariteit van deze lessons and carols. Hoe komt het dat de festivals zo geliefd zijn? Waar en hoe worden deze vieringen gehouden? Wie gaan er naar de festivals toe en waarom? Een korte oproep op Facebook leverde in een paar uur tijd meer dan honderdvijftig plaatsnamen op. Op veel plekken neemt het festival de plaats in van de vroegere volkskerstzang. Een spannende vraag in het onderzoek is: kiest men vooral Nederlandse of juist Engelse teksten in de lezingen en de carols en waarom?
Zingen en dansen als David
Misschien is het aardig om te weten dat het woord carol niet per definitie met Kerst of met Engeland samenhangt. Het is afgeleid van (notabene) het Franse woord caroler, dat zingen en dansen tegelijk betekent. Het Franse woord is weer afgeleid van het Griekse choraulès, een fluitspeler die de chorus-dans begeleidt. In de inleiding van The Oxford Book of Carols verwijzen de auteurs naar David die zingend en dansend voor de ark uitging. De bloeitijd van de carol ligt in de late middeleeuwen. Tijdens het kerstfeest vonden luisterrijke processies en banketten plaats. Waarschijnlijk werd daarbij veel gezongen, bijvoorbeeld Ther is no rose of swych vertu (There is no rose of such virtue). De allereerste carols zijn in het Latijn geschreven en dateren uit de dertiende eeuw, zoals Angelus ad virginem.
Schoonheid en heiligheid
Het Festival of Lessons and Carols heeft in Nederland niet alleen in de kerkelijke context, maar ook in het concertcircuit een plaats veroverd. Wat maakt het festival zo geliefd? Geïnterviewden vertelden mij over hun liefde voor de Engelse koormuziek. Beauty (schoonheid) en holiness (heiligheid) zijn belangrijke redenen waarom Engelse kerkmuziek in Nederland zo geliefd is. De schoonheid hangt nauw samen met een ervaring van transcendentie. Ook ‘verbinding’ is een belangrijk aspect: zowel de onderlinge verbondenheid als ook de verbinding tussen hemel en aarde. Mensen willen op weg naar Kerst graag iets ervaren van het hemelse licht en de engelenzang. En dat kan in een Festival of Lessons and Carols. Gloria in excelsis Deo!
Gaat u in de maand december naar een Festival of Lessons and Carols? Doe mee met het onderzoek en vul de vragenlijst in
Festival of Lessons and Carols op televisie
Vrijdag 20 december wordt in de Jacobikerk in Utrecht het verhaal van de geboorte van Jezus en de aanloop daarnaartoe volgens Engels gebruik verteld door middel van koor- en samenzang en een aantal bijbellezingen. Kamerkoor Cantiago zingt muziek van onder meer Felix Mendelssohn, Sigurdur Saevarsson, Philip Stopford en Ralph Vaughan Williams.
Jacobi-organist Gerrit Christiaan de Gier begeleidt de koor- en samenzang, de muzikale leiding is in handen van dirigent Herman Mussche. Ook ds. René de Reuver zal een bijdrage leveren.
De avond begint om 20.15 uur, de deuren van de kerk gaan om 19.45 uur open. De toegang is vrij, wel wordt van de bezoekers een vrijwillige gift gevraagd ter dekking van de gemaakte kosten. Na afloop is er gelegenheid voor ontmoeting, onder het genot van warme chocolademelk en glühwein.
Op kerstmorgen is de dienst om 10.00 uur te zien op NPO2.
