Zondagmorgen, negen uur. De tralies van de vrouwengevangenis in Nieuwersluis steken schril af tegen de zon die in volle kracht wil doorbreken. In dit gebouw van vooral steen, hekken en ijzer zijn iedere zondagmorgen twee kerkdiensten. Vandaag - Palmzondag - hebben ze een feestelijk randje: de eerste paasgroetenkaarten worden uitgereikt.
Omzien naar gevangenen
De eerste dienst staat op het punt van beginnen. De vrouwen - door bewakers van hun afdeling opgehaald - druppelen de kerkzaal binnen. Even later zijn vrijwel alle stoelen bezet. In de hele zaal ontstaan gesprekjes, iemand haalt een zakdoekje voor een ander die in tranen is en weer anderen kijken stil voor zich uit.
Justitiepastor Hendrine Verkade leidt de diensten vanochtend. Ze werkt als geestelijk verzorger in een aantal gevangenissen en voelt zich ‘als een vis in het water’ in dit bijzondere werk. “Ik zeg altijd ‘laat mij dit werk van barmhartigheid - omzien naar gevangenen - maar doen’. Ik voel me helemaal op mijn plaats hier.”
Gods licht
Na een moment van stilte en een groet die gezamenlijk wordt uitgesproken: ‘Wij die van U hebben gehoord, hoort U ons aan’, gaat de dienst verder met het Taizé-lied ‘Als alles duister is’. Veel vrouwen zingen zachtjes mee. “Dit lied heeft alles te maken met de bijzondere dag vandaag”, vervolgt Hendrine, “Het is Palmpasen, de Stille Week is begonnen. We leven toe naar Goede Vrijdag, de dag dat Jezus aan het kruis is gestorven. Daarom doven we nu de laatste kaars hier in de standaard.” Een gedetineerde helpt bij het uitdoen van de kaars. “De paaskaars steken we vandaag wel aan”, zegt Hendrine. “Dat is een teken van Gods licht dat altijd bij ons is.”
Bij mensen
De bijbellezing uit Filippenzen 2 (over Jezus die mens werd) wordt zowel in het Nederlands als in het Spaans uitgesproken door twee gedetineerden. Aan het einde klinkt een bevestigend ‘amen’ uit de zaal. In de overdenking verbindt Hendrine de bijbeltekst aan het verhaal van Palmpasen: “Jezus wil niet boven mensen staan maar bij mensen zijn, ook in de pijn. Een koning op een ezel is geen succesverhaal, maar een van nederigheid.”
Herkenbaar
Het volgende lied, ‘U bent hier’ van Sela, wordt weer zacht meegezongen: “Jezus, U blijft niet op afstand staan: U bent één gebed bij mij vandaan. Niemand anders komt zo dichtbij, U bent hier en woont in mij.” De woorden zijn herkenbaar voor veel gedetineerden. “Zonder Jezus, de kerk en de Bijbel zou ik deze periode niet doorkomen”, vertelt koster-gedetineerde Daisy*. “Ik ga hier naar alles dat van de kerk is. Op zondag naar de dienst, op maandag de gespreksgroep. Ik heb hier meer levenslessen geleerd dan buiten.”
Paasgroet namens kerken
Daarna is het tijd voor de Paasgroetenactie. Ieder jaar schrijven duizenden mensen uit honderden kerken in Nederland een paasgroet aan gevangenen. Bianca Groen Gallant overhandigt namens het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk de eerste kaarten aan een gedetineerde. “Ik ben hier vanochtend namens de kerken. We willen jullie laten weten dat we er als kerk voor jullie willen zijn. Deze kaarten zijn geschreven door mensen in de kerken. De ene kaart is een groet voor jullie, de andere met postzegel mogen jullie zelf naar iemand sturen.”
Vrijwilligers
Aan het einde van de dienst branden veel vrouwen een kaarsje voor geliefden die ze moeten missen. Nadat Hendrine de zegen heeft uitgesproken staan vrijwilligers van kerken uit de buurt klaar met koffie, thee en koek. “Neem er nog een”, hoor je overal in de zaal als een van hen de laatste paaskoekjes wil slijten. Haast is geboden, want na afloop van het uur staan de bewakers klaar om de gedetineerden weer naar hun afdeling te brengen.
Een jonge gedetineerde is onder de indruk van het werk dat vrijwilligers hier doen. “Mensen schrijven ons zomaar een kaartje, vrijwilligers van de kerk komen helpen bij de koffie of bij het bezoekwerk, zonder dat ze er zelf belang bij hebben. Dat vind ik echt mooi.” Zelf heeft ze niet zoveel met het geloof, maar ze komt wekelijks naar de kerkdienst om een vriendin te ontmoeten. “Ze zit op een andere afdeling, en ik kan haar alleen tijdens dit uur zien. Het geloof is wel meer voor me gaan leven, dat wel. Ik geloof niet alles, maar neem wel dingen mee.”
>> De Paasgroetenactie is een jaarlijks initiatief van de Protestantse Kerk, KokBoekencentrum, stichting Epafras en het protestants justitiepastoraat. Meer lezen: protestantsekerk.nl/paasgroetenactie.
